×
×
جدیدترین‌‌ها

افزایش شیوع بیماری های انسانی با جنگل­ زدایی و انقراض جانوران

  • کد نوشته: 17608
  • شهریور 1, 1400
  • محققان با تلاش مضاعف می­ خواهند ارتباط بین تنوع زیستی و ظهور بیماری­ها را درک کنند و از این اطلاعات، برای جلوگیری از شیوع آن­ها در آینده بهره گیرند.
    افزایش شیوع بیماری های انسانی با جنگل­ زدایی و انقراض جانوران

    نخست نیوز – از آن­جا که انسان با کاهش جنگل­ ها و ایجاد زیرساخت های بیشتر، از تنوع زیستی می­ کاهد، خطر پاندمی بیماری­هایی مانند COVID-۱۹ را افزایش می­ دهد. مدت­هاست که بسیاری از بوم شناسان، احتمال می­ دهند که چنین ارتباطی وجود دارد. مطالعات اخیر نشان می­ دهد در حالی که برخی از گونه­ ها در حال انقراض هستند، گونه­ هایی که توانایی بیشتری برای زنده ماندن و بقا دارند (به عنوان مثال موش­ ها و خفاش­ ها)، به احتمال زیاد میزبان عوامل بیماری­زای بالقوه خطرناکی هستند که می توانند به انسان منتقل شوند. تجزیه و تحلیل جوامع متعدد زیستی در شش قاره­ مختلف کره­ زمین، شواهد فزاینده­ای مبنی بر ارتباط بالای از دست رفتن تنوع زیستی با شیوع بیماری ها را فراهم آورده است. در واقع چندین دهه است که بوم شناسان، وجود چنین ارتباطی را هشدار می دهند ولی متأسفانه، تا زمانی که جهان درگیر پاندمی COVID-۱۹ و دوره کروناسه نشده بود، به این هشدار و رابطه­ بین تغییر کاربری زمین­ها (مثلاً جنگل­ زدایی) و انقراض جانوران با ظهور و شیوع بیماری­ ها توجه کافی نشد.

    در این مقاله که توسط صبا طبرسی (دانشجوی رشته­ گیاهپزشکی واحد علوم و تحقیقات)، زهرا شیخ رضائی (پزشک و عضو گروه سلامت و طبیعت مؤسسه­ بوم­زیستا، کانادا) و علیرضا گل­نراقی (عضو گروه گیاهپزشکی واحد علوم و تحقیقات، محقق دانشگاه بریتیش کلمبیا و عضو گروه تنوع زیستی مؤسسه­ بوم­زیستا، کانادا) تهیه شده، آمده است: دوره­ کروناسه و بروز مشکلاتی که هیچ کس تا قبل از آن تصوری از وسعت و شدت آن نداشت، بشر را مجبور کرده است که وجود چنین ارتباطی را جدی گرفته و برای آن چاره اندیشی کند. در این راه، سازمان ملل متحد تلاش دارد تا در آینده، دولت های مختلف جهان را به تلاش برای حفظ بیشتر تنوع زیستی متعهد نماید.

    در این زمینه، پژوهشگران زیست شناس مختلف، از جمله ویروس شناسان و بوم شناسان، اخیراَ مقاله­ ای منتشر کرده اند و در آن بر این نکته تأکید دارند که دولت ها می توانند با جلوگیری از جنگل­ زدایی و تجارت حیات وحش (شامل خرید و فروش و مصرف آن­ها)، احتمال بروز پاندمی­ ها را در آینده کاهش دهند. جالب است بدانیم که بیشتر این جانداران حیات وحش، نادر و کمیاب بوده و می­ توانند میزبان بیمارگرهای بسیار خطرناکی باشند. در حال حاضر، بیشتر تلاش­ها برای جلوگیری از شیوع بیماری­های جدید، بر توسعه­ واکسن، تشخیص زودهنگام و مهار آن­ها تمرکز دارد، اما این مانند درمان علائم بدون پرداختن به علت اصلی بیماری است. با روشن شدن رابطه­ بین تنوع زیستی و شیوع بیماری­ها، پژوهشگران به دنبال راه­هایی برای تغییر رفتار بشر هستند که بتوانند به طور مستقیم، به تنوع زیستی کمک نمایند و خطرات سلامت انسان را کاهش دهند.

    (پنگولین­ ها از جمله مهم­ترین حیوانات قاچاق در جهان هستند که برای فلس­هایشان خرید و فروش می­ شوند.)

    احتمال بروز پاندمی‌­ها در حال افزایش است!

    تحقیقات قبلی نشان داده است که در چند دهه گذشته، شیوع بیماری­هایی مانند سندرم حاد تنفسی (سارس) و آنفلوانزای مرغی که از حیوانات به انسان منتقل می شوند، افزایش یافته است. این پدیده احتمالاً نتیجه­ مستقیم افزایش ارتباط بین انسان، حیات وحش و دام است، زیرا مردم به مناطق توسعه نیافته مهاجرت و سکونت می­ کنند. بدیهی است که تعاملات انسانی با حیوانات، در مرز گسترش سکونت انسانی به محیط طبیعی بکر (جنگل­ ها) بیشتر اتقاق می­‌افتد. به عنوان مثال، مطالعه­ اخیر نشان داده است که جنگل‌زدایی و گسستگی زیستگاهی در اوگاندا، برخوردهای مستقیم بین نخستی‌­سانان (نخستی سانان یا نخستی ها با بیش از ۳۰۰ گونه، یکی از متنوع ترین و پرجمعیت ترین گروه پستانداران محسوب می شوند. از جانداران این گروه می توان به میمون ها، لمورها و انسان اشاره کرد) و مردم را افزایش داده است، زیرا نخستی­‌سانان برای دستبرد زدن به محصولات کشاورزی، خود را به خطر انداخته و از جنگل خارج شده و مردم نیز برای جمع کردن چوب، وارد جنگل می‌شوند.

    یکی از سؤالات اساسی در دهه­ گذشته این بوده است که آیا کاهش تنوع زیستی (که به طور حتم با گسترش انسان در مرزهای روستایی و محیط طبیعی (جنگل) همراه است)، مجموعه­ عوامل بیماری­‌زایی که می توانند از حیوانات به انسان منتقل شوند را افزایش می­‌دهد یا نه؟ نتایج پژوهش­‌ها نشان می­‌دهد که پاسخ در بسیاری از موارد مثبت است، زیرا از دست دادن تنوع زیستی (به دلیل جنگل زدایی و تغییر کاربری محیط های طبیعی به شهری) معمولاً منجر به جایگزینی گونه­‌های معدودی به جای اکثریت گونه­ های موجود در محیط طبیعی می­ شود، و این گونه های جایگزین شده می­‌توانند میزبان عوامل بیماری­‌زایی باشند که به انسان سرایت می­ کنند.

    پژوهش­ها نشان داد که در این وضعیت، جمعیت برخی پستانداران مانند خفاش­ها، جوندگان و نخستی­‌سانان مختلف افزایش می­ یابد. پژوهشگران نشان داده­‌اند که این الگو، با الگوی شیوع ابولا در آفریقا مطابقت داشته است. بدیهی است که تلاش برای حفظ جنگل­ها و تنوع زیستی تنها زمانی مؤثر خواهد بود که بتواند به ریشه­ های فرهنگی و اقتصادی چنین رفتاری بپردازد و آن ها را بر طرف کند. به عبارت دیگر، تا زمانی که مردمان فقیر مناطق روستایی، راهی به جز تخریب جنگل­ها و شکار برای تأمین مخارج خود و خانواده­‌شان را نداشته باشند، از این رفتار مخرب دست نخواهند کشید. در واقع، تنها راه موفقیت، توجه به توسعه­ پایدار و عوامل مؤثر در آن است. با این حال، بسیار مشخص است که اگر هم­چنان به این سطح از جنگل­‌زدایی، استخراج معدن و توسعه­ سازماندهی نشده ادامه دهیم، باید شیوع بیشتر بیماری­ها را انتظار داشته باشیم.

    هماهنگی تلاش­ها

    بررسی­ ها نشان می­‌دهد که دانشمندان و سیاست­‌گذاران باید رفتار جامع­‌تری با مرزهای روستایی با محیط طبیعی و جنگلی داشته باشند و به­ طور هم­ زمان، به موضوعات بهداشت عمومی، محیط زیست و توسعه­ پایدار بپردازند. به دنبال پاندمی COVID-۱۹، بسیاری از دانشمندان و متخصصان حفاظت محیط زیست، بر مهار تجارت حیات وحش تأکید کرده اند؛ صنعتی با ارزش تقریبی سالانه ۲۰ میلیارد دلار در چین، جایی که اولین آلودگی کروناویروس ظاهر شد. پس از شروع پاندمی، چین تجارت خود را به طور موقت متوقف کرد، اما این صنعت، تنها یک قطعه از یک پازل بزرگ­تر است که شامل شکار، پرورش دام، تغییر کاربری زمین­ های طبیعی و بوم‌­شناسی است.

    بازارهای حیات وحش معیشت بسیاری از مردم را تأمین می کند. به علاوه، این بازارها می­‌توانند به عنوان نقاط مهمی برای انتقال عوامل بیماری­‌زا عمل کنند.

    بوم شناسان باید با محققان بیماری های عفونی، کارکنان بهداشت عمومی و پزشکان همکاری نمایند تا تغییرات محیطی را ردیابی کرده و احتمال انتقال عوامل بیماری­‌زا از حیوانات (به ویژه حیوانات وحش) به انسان را ارزیابی کنند، و از این طریق، فعالیت های مخاطره آمیز انسان را کاهش دهند. پژوهشگران معتقدند که دولت­‌ها می­‌توانند با سرمایه­‌گذاری و تلاش برای جلوگیری از جنگل­‌زدایی و تجارت حیوانات وحشی و هم‌چنین تلاش برای نظارت و پیشگیری، شیوع ویروس های جدید از حیات وحش و دام به انسان را کنترل کنند. تخمین زده می­‌شود که هزینه این اقدامات، سالانه ۲۲ تا ۳۳ میلیارد دلار است. این رقم شامل ۱۹.۴ میلیارد دلار برای پایان دادن به تجارت گوشت حیوانات وحشی در چین و ۹.۶ میلیارد دلار برای کمک به جلوگیری از جنگل­‌زدایی در نواحی گرمسیری است. این رقم، به مراتب کمتر از هزینه ۵.۶ تریلیون دلاری است که برای پاندمی COVID-۱۹ برآورد شده است.

    نکته اصلی این است که تلاش های دولت و سازمان های بین المللی می­‌بایست بر بهداشت عمومی، بهداشت حیوانات، محیط زیست و توسعه­ پایدار متمرکز شود. آخرین شیوع ویروس ابولا در کشور جمهوری دموکراتیک کنگو، که در سال ۲۰۱۸ شروع شد و در اواسط سال ۲۰۲۰ به پایان رسید، نه تنها ریشه در ماهیت بیماری و عامل آن داشت، بلکه عوامل مهم دیگری از جمله جنگل­‌زدایی، استخراج معادن، بی­‌ثباتی سیاسی و متعاقباً مهاجرت مردم، در شیوع این بیماری نقش مهمی ایفا کرده­اند. بنابراین، هدف اصلی می­بایست بر منابعی متمرکز گردد که بیشترین احتمال شیوع بیماری­ها را دارند. در این مناطق، می­بایست به طور مؤثر تعاملات مردم با حیوانات (اعم از وحشی و اهلی) مدیریت گردد. با همکاری صحیح بین بخش­ها و سازمان­ های مربوط به بهداشت انسان، بهداشت حیوانات و محیط زیست، می توانیم قبل از شیوع بیماری­‌ها، مکانیسم­‌های مؤثری برای هشدارهای اولیه تعبیه کنیم.

    منبع:

    Mallapaty. Scientists call for pandemic investigations to focus on wildlife trade. Nature, ۲۰۲۰

    Nazari et al. Man in the Coronaceous period (۱): how long will Corona vaccination last in the world? Iranian Students’ News Agency. ۲۰۲۱

    Tollefson. Why deforestation and extinctions make pandemics more likely. Nature, ۲۰۲۰

    نوشته های مشابه

    دیدگاهتان را بنویسید

    نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *