دغدغه ملی برای نجات خزر

به گزارش خبرنگار نخست نیوز، پیشنهاد وزیر کشور در دومین رویداد بین المللی مدیریت بحران مبنی بر تشکیل کمیته منطقه ای با حضور کشورهای حاشیه این دریا برای بررسی ابعاد مختلف پسروی آب دریای خزر مورد توجه و اقبال صاحبنظران برجسته کشور در حوزه تخصصی محیط زیست قرار گرفته است.

نخبگان دانشگاهی این پیشنهاد وزیر کشور را بسیار کارگشا دانسته و اقدام مناسب برای بررسی دقیق پسروی آب خزر و ارائه راهکارهای مناسب از سوی کشورهای همسایه برای نجات بزرگترین دریاچه جهان دانستند.

وزیر کشور که براساس پیش بینی های صاحبنظران بر تداوم پسروی خزر تاکید کرده بود، معتقد است که سد سازی های کشورهای حاشیه خزر باید با توجه به منافع منطقه ای باشد که در غیر این صورت آثار زیانبار آن برای همه کشورهای حاشیه خزر است.

تاکنون دلایل مختلفی برای تداوم پسروی آب خزر ذکر شد که می توان به کاهش ورودی آب رودخانه های منتهی به خزر، گرمایش زمین و افزایش تبخیر آب این دریاچه در کنار تغییر الگوی باد منطقه که باعث می شود رطوبتی که از این دریا تبخیر می شود به منطقه ی دیگری برده شود و این باعث افزایش شدید تبخیر آب خواهد شد.

صاحبنظران دانشگاهی بر این باور هستند که با توجه به اینکه در کشور ایران تاکنون هیچ مطالعه ی دقیقی در خصوص علت اصلی پسروی آب خزر انجام نشد این کمیته در صورت تشکیل بسیار اثر بخش خواهد بود.

آنان معتقدند کنوانسیون تهران که کشورهای حاشیه خزر را متعهد به یکسری ملاحظات زیست محیطی کرده است با تشکیل این کمیته اثر بخش خواهد بود.

از سوی دیگر نخبگان زیست محیطی می گویند که در گام نخست این کمیته با حضور کشورهای حاشیه خزر باید تشکیل شود تا علت اصلی پسروی را مشخص و بعد از آن راهکارهای مناسب را ارائه دهند و اگر به صورت دقیق مشخص شود که پسروی آب خزر به خاطر احداث سدهای متعدد برروی رودخانه ولگا بوده و تداوم پسروی های پیاپی است، این کمیته که متشکل از کشورهای حاشیه خزر است، می تواند مانع سدسازی های بی رویه کشورهای منطقه در حوزه آبریز خزر شود.

این صاحبنظران زیست محیطی با ابراز خرسندی از اینکه پسروی آب خزر به یک دغدغه ملی تبدیل شد بر این اصل معتقدند که دیگر زمان آن فرا رسیده که برای نجات خزر فکری اساسی انجام شود و تنها نظاره گر نباشیم تا طبیعت چه تصمیمی خواهد گرفت.

این چهرهای علمی براین باورند که پیش بینی های لازم برای اتفاقات بعد برای این دریا تا ۲۰ سال آینده داشته باشیم که در حوزه تاسیسات گردشگری، ساحل، صنایع و شهرسازی مد نظر قرار دهیم.

پیشنهاد وزیر کشور راهگشا است؟

فوق دکتری مهندسی عمران- محیط زیست از آمریکا در گفت و گو با خبرنگار ایرنا بیان کرد: پیشنهاد وزیر کشور مبنی بر تشکیل یک کمیته منطقه ای برای بررسی ابعاد مختلف پسروی آب خزر بسیار مطلوب و کارگشا خواهد بود.

دکتر عزیر عابسی تصریح کرد: برای محیط زیست دریای خزر کنوانسیون تهران وجود دارد که بسیار کنوانسیون مهمی در حفظ محیط زیست خزر به شمار می آید.

این دکتری محیط زیست، با بیان اینکه تشکیل کمیته منطقه ای در کنار کنوانسیون تهران با حضور کشورهای حاشیه خزر می تواند دلایل اصلی پسروی آب خزر را مشخص و برای گره گشایی آن تصمیمات لازم را اتخاذ کند، اظهار داشت: دیگر زمان آن فرا رسیده که برای نجات خزر در سطح ملی و کشورهای منطقه تصمیمات مهمی اتخاذ شود.

وی گفت: در کشور هنوز مطالعات دقیق در خصوص علت اصلی پسروی آب خزر انجام نشد و پژوهشگاه اقیانوس شناسی و اساتید دانشگاه تهران هم تاکنون در این خصوص اطلاع کاملی ندارند که علت اصلی پسروی آب خزر چیست.

وی با ابراز این مطلب که از بسیاری اساتید و افراد مطلع پرسیده است که آیا تاکنون به علت اصلی پسروی آب خزر پی برده اند، بیان داشت: آنها هم ابراز بی اطلاعی کرده بودند که همه این اهمیت تشکیل کمیته ی منطقه ای را نشان می دهد.

دلایل پسروی خزر

عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل بیان کرد: هر چند تاکنون علت اصلی پسروی آب خزر به صورت علمی و تحقیقاتی مشخص نشد اما سه علت اصلی را می توان اشاره کرد که علت اصلی پسروی آب خزر است.

دکتر عابسی اضافه کرد: کاهش آب رودخانه هایی که به خزر می ریزند یکی از علت هایی است که می توان برشمرد.

وی اظهار داشت: با توجه به اینکه رودخانه بزرگ ولگا بزرگترین تامین کننده آب دریای خزر است در سال های گذشته و همچنین سال های اخیر سد های متعددی برروی آن احداث شد که این عامل می تواند تاثیر گذار باشد.

عابسی ادامه داد: گرمایش زمین و افزایش تبخیر آب خزر از دلایل دیگر این پسروی است.

این چهره دانشگاهی بیان کرد: تغییر الگوی باد منطقه ای که باعث می شود رطوبتی که تبخیر می شود از منطقه به نقطه ای دیگر برده شود و این امر باعث شدت تبخیر آب خزر می شود.

وی اظهار داشت: اینکه کدام یک از این دلیل علت اصلی پسروی آب خزر است هنوز به صورت دقیق مشخص نشده که با تشکیل کمیته منطقه ای و یک کارگروه می توان علت اصلی را مشخص کرد.

لزوم آمادگی و پذیرش بحران

این استاد صاحبنظر محیط زیست کشور اظهار داشت: با توجه به شدت پسروی آب خزر و خسارت هایی که به همراه خواهد داشت باید برای روزهای بحرانی آماده شویم.

عابسی این را هم گفت که اگر شدت پسروی آب خزر به همین رویه ادامه دار شود در ۲۰ سال آینده شرایط بدتری برای این دریا فراهم خواهد شد.

این چهره دانشگاهی تصریح کرد که باید برای برخی صنایع، ساحل و تاسیسات گردشگری که به آب خزر وابسته هستند، پیش بینی های لازم برای شرایط بدتر لحاظ شود.

به گزارش ایرنا، براساس آمار مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر از کاهش ۲ متری سطح آب این دریا از سال ۱۳۷۵ تاکنون خبر داد و در سال گذشته سطح آب این دریا ۲۶ سانتی‌متر کاهش یافته است.

بر اساس مطالعه صورت گرفته در سال ٢٠١٧ مشخص شد که آب خزر تا سال ٢٠۵٠ پسروی خواهد داشت و این پسروی بنا به گفته کارشناسان به علت تغییرات اقلیمی است که احتمال افزایش هم دارد در حالی که حدود ۵۰ درصد پسروی دریایی خزر به سرعت تبخیر آب در آن بر می گردد و در صورتی این روند با این سرعت ادامه یابد ٢٠ تا ٢۵ درصد مساحت خزر در بخش شمالی که سواحل روسیه را شامل می شود، کاهش خواهد داشت.

نتایج این مطالعات همچنین نشان داده فقط در سال های ۱۳۹۳ تا ۱۴۰۰ سطح آب دریای خزر با کاهش حدود ۵۰ سانتیمتری مواجه بوده که این رخداد به عقب نشینی دریا از ۱۰ متر تا ۱۰۰ متر در سواحل مختلف منجر شده است.

مطالعات و اندازه گیری دقیق زمینی که در ایستگاه های شاخص ساحلی دریای خزر انجام گرفته این مساله سبب افزایش قابل توجه محدوده ساحلی در طول بیش از ۸۵۰ کیلومتر سواحل شمالی کشور شد و کارشناسان معتقدند : با تشدید روند کاهشی آب، شاهد پسروی بیشتر دریا و خروج بخش عمده ای از بستر دریا در آینده ای نه چندان دور باشیم.

بنابراین مازندران با داشتن بیشترین محدوده ساحلی، بسیاری از فعالیت های دریایی هم با ایجاد زیرساخت ها نظیر سه بندر یکی در امیر آباد بهشهر، دیگری در فریدونکنار و اداره کل دریانوردی استان مازندران هم در منطقه ویژه اقتصادی نوشهر، اداره کل گمرکات مازندران به مرکزیت نوشهر، دانشگاه علوم دریایی امام خمینی (ره) و افزون بر این زیرساخت ها، بسیاری از تاسیسات دریایی گردشگری، رفاهی، مراکز صید و صیادی در این خطه استقرار دارد.

منبع ایرنا