میانگین معدل در کل کشور زیر ۹ است!
به گزارش نخست نیوز،
دکتر حسین چناری
(PhD مدیریت آموزشی، پژوهشگر حوزه سیاستگذاری آموزش و توسعه پایدار)
توانایی یک کشور برای حفظ ثبات اقتصادی، پاسخ سریع به بحرانها و بازسازی مؤثر، تحت عنوان تابآوری اقتصادی شناخته میشود. این مقاله با هدف تحلیل دقیق مؤلفههای کلیدی تابآوری اقتصادی و نیز شناسایی چالشها و ارائه راهکارهای اجرایی برای هرکدام تدوین شده است.
مقدمه
جنگ، نهتنها تهدیدی برای مرزهای جغرافیایی، بلکه تهدیدی جدی برای بنیانهای اقتصادی کشورهاست. نابودی زیرساختها، تحریمهای خارجی، اختلال در زنجیره تأمین و کاهش سرمایهگذاری، از مهمترین اثرات جنگ بر اقتصادها هستند. کشورهای دارای تابآوری اقتصادی بالا میتوانند ضمن تحمل فشارها، بهسرعت خود را بازسازی کرده و از بحران عبور کنند. این مقاله تلاش میکند چالشها و موانع تابآوری اقتصادی در زمان جنگ را شناسایی کرده و برای هر کدام راهحلهای عملیاتی پیشنهاد دهد.
مولفهها، چالشها و راهکارهای تابآوری اقتصادی
۱.تنوع اقتصادی
چالش: وابستگی شدید به یک منبع درآمد (مانند نفت) باعث آسیبپذیری شدید در شرایط جنگ میشود. تحریم یا حمله به بخش اصلی درآمدی، اقتصاد را فلج میکند.
راهکار: توسعه صادرات غیرنفتی، حمایت از صنایع کوچک، گسترش اقتصاد دیجیتال و تشویق سرمایهگذاری در بخشهای کشاورزی، خدمات، گردشگری و فناوری اطلاعات.
- خودکفایی در کالاهای اساسی
چالش: واردات کالاهای ضروری مانند غذا، دارو و سوخت در زمان جنگ ممکن است بهشدت مختل شود یا هزینهبر باشد. راهکار: توسعه تولید داخلی، حمایت یارانهای از بخش کشاورزی و داروسازی، ایجاد شهرکهای کشاورزی مقاوم، و تدوین سیاستهای خودکفایی غذایی در مناطق کمبرخوردار.
- زیرساختهای مقاوم و پایدار
چالش: بمباران زیرساختهای حیاتی (برق، اینترنت، شبکه بانکی) یا حملات سایبری میتواند عملکرد کل سیستم اقتصادی را مختل کند.
راهکار: تقویت پدافند غیرعامل، توزیع مراکز داده و تأسیسات، ایجاد شبکه برق منطقهای، توسعه اینترنت غیرمتمرکز، و آموزش آمادگی سایبری به نهادهای کلیدی.
۴. حاکمیت اقتصادی قوی و شفاف
چالش: تصمیمگیریهای ناکارآمد، فساد، نبود هماهنگی بین دستگاهها و وابستگی به ساختارهای پر از بروکراسی، موجب اتلاف منابع در شرایط جنگ میشود.
راهکار: ایجاد ستاد فرماندهی اقتصادی جنگ با اختیارات ویژه، اصلاح نظام تخصیص منابع، ارتقاء شفافیت مالی، و بهرهگیری از دادههای بزرگ برای تصمیمگیری سریع.
۵. حمایت از اقشار آسیبپذیر
چالش: فشار اقتصادی ناشی از جنگ بیشتر بر دوش فقرا و طبقه کارگر میافتد که در صورت بیتوجهی میتواند به ناآرامیهای اجتماعی منجر شود.
راهکار: راهاندازی سامانههای شناسایی دیجیتال نیازمندان، توزیع یارانه هدفمند، سبدهای کالایی و بیمههای حمایتی، و افزایش نقش نهادهای مردمی در خدماترسانی.
- انعطاف در سیاستهای مالی و پولی
چالش: نظام مالیاتی و بانکی ممکن است توان تطبیق سریع با وضعیت بحرانی را نداشته باشد و باعث تشدید رکود شود.
راهکار: تنظیم سریع بودجههای اضطراری، کاهش مالیات برای تولیدکنندگان جنگزده، کنترل نرخ بهره برای حفظ نقدینگی، و ایجاد خطوط اعتباری اضطراری با نظارت دقیق.
- ذخایر استراتژیک و مالی
چالش: نبود ذخایر کافی ارز، غذا، انرژی و دارو باعث بروز کمبود و افزایش قیمتها در شرایط جنگی میشود.
راهکار: ایجاد و مدیریت ذخایر استراتژیک با نظارت شفاف، تدوین برنامههای نگهداری بلندمدت کالاهای حساس، ایجاد صندوقهای مالی اضطراری و حفظ ذخایر طلای ملی.
سایر چالشهای فرابخشی و راهکارها
چالش فرهنگی-اجتماعی: کاهش اعتماد عمومی به نهادها، شایعهپراکنی و رواج رفتارهای ضدهمکاری مانند احتکار و قاچاق.
راهکار: راهاندازی کمپینهای آگاهیبخشی، حضور مستمر رسانهها در تبیین برنامههای دولت، تقویت همبستگی ملی، و برخورد قاطع با فساد و احتکار.
چالش روانی بازار: ترس عمومی از آینده، فرار سرمایه، کاهش سرمایهگذاری و انباشت نقدینگی خارج از سیستم رسمی.
راهکار: انتشار بستههای حمایتی اقتصادی شفاف، تضمین سپردهها و داراییها، کنترل هیجانات ارزی، و اعلام سیاستهای ضدتحریمی مؤثر.
نتیجهگیری
تابآوری اقتصادی نهتنها حاصل تصمیمات فنی، بلکه نتیجه همافزایی بین سیاستگذاران، مردم، نهادهای مدنی و بخش خصوصی است. کشورهایی که پیش از وقوع بحران ساختارهای لازم برای مدیریت جنگ اقتصادی را ایجاد کردهاند، میتوانند سریعتر بازسازی شوند. ایران نیز با برنامهریزی دقیق، بهرهگیری از ظرفیتهای درونی و افزایش شفافیت و مشارکت عمومی، میتواند تابآورترین کشور منطقه در برابر جنگهای ترکیبی، تحریمی و فیزیکی باشد.
دیدگاهتان را بنویسید