به گزارش نخست نیوز، عملیات «اچ ۳» که در ۱۵ فروردین ۱۳۶۰ انجام شد یکی از پیچیده ترین عملیات نظامی دنیا به شمار میرود. در این عملیات که ۵ ساعت به طول انجامید نیروی هوایی ارتش ایران توانست ۴۸ هواپیما، دو آشیانه و دو رادار و تعدادی از بالگردهای ارتش عراق را منهدم سازد.
امیر سرتیپ دوم فرج الله براتپور فرمانده عملیات اچ ۳ در گفتوگو با ایرنا، ضمن اشاره به عملیاتهایی که در طول جنگ توسط نیروی هوایی انجام شد، گفت: هدف ما از انجام عملیات اچ ۳ روحیه دادن به مردم و رزمندگان در جنگ و همچنین انهدام هواپیماهای دشمن بود.
مشروح بدین شرح است:
با بیش از ۳۰۰۰ ساعت پرواز در سال ۶۰ به درجه خلبانی ارشد دست یافتم
از چه سالی وارد دانشگاه افسری شدید و آموزشهای شما در ارتش به چه صورت بود؟
براتپور: بنده سرتیپ دوم خلبان فرج الله براتپور، بزرگ شده کرمانشاه هستم و مدرک دیپلم خود را در رشته ریاضی در سال ۱۳۴۴ در کرمانشاه اخذ کردم. در سال ۴۴ به دانشکده خلبانی رفتم و پس از سه سال دوره آموزشی در ایران و آمریکا در مهرماه سال ۱۳۴۷ با درجه ستوان دومی به ایران بازگشتم و یکی از خلبانهای جوان آن دوره نیروی هوایی بودم.
دورههای مختلف پروازی را تا رده خلبانی ارشد که آخرین رده خلبانی هواپیمای شکاری است گذرانده و پشت سر گذاشتم. در سال ۶۰ با بیش از ۳۰۰۰ ساعت پرواز به درجه خلبان ارشد دست یافتم و در اردیبهشت ۱۳۵۷ برای گذراندن یک دوره مدیریتی به همراه خانواده به آمریکا رفتم و تا آذرماه ۵۷ در آمریکا بودم. در مهرماه همان سال در آمریکا درجه سرگردی بنده ابلاغ شد.
وقتی به ایران بازگشتم انقلاب در حال شکل گرفتن بود و در ۲۲ بهمن ۵۷ به پیروزی رسید. من در ۲۳ بهمن ۵۷ معاونت پایگاه بوشهر را بر عهده گرفتم و در سال ۵۸ پس از جریانات آذربایجان غربی به پایگاه همدان آمدم و تا قبل از شروع جنگ تحمیلی در همان جا مشغول خدمت بودم. پس از کودتای نقاب مسئولیتهای معاونت عملیات پایگاه همدان بر عهده بنده بود تا زمانی که جنگ آغاز شد.
در ۴۰ روز، صادرات نفت عراق را به صفر رساندیم
اولین واکنش نیروی هوایی به تجاوز بعثی ها به خاک کشورمان در ۳۱ شهریور ۵۹ چه بود؟
براتپور: ارتش بعث از ابتدای سال ۵۹ خود را برای حمله به ایران آماده میکرد و تجاوزاتش را به مناطق مرزی ایران عملاً از مرداد ماه آغاز کرد و در ۳۱ شهریور با حمله نیروهای هوایی و زمینی خود مناطق کشورمان را به اشغال درآورد. پس از تجاوز ارتش بعث در ۳۱ شهریور به خاک کشورمان، در بعد از ظهر همان روز چهار فروند هواپیمای ما از پایگاه همدان که بنده مسئول عملیات آن بودم، پایگاه کوتِ عراق را مورد هدف قرار داد و چهار فروند هواپیمای دیگر نیز از پایگاه بوشهر، پایگاه شعیبیه عراق را بمباران کرد که نام این عملیات، پرواز انتقام نامیده شد.
ما از قبل از انقلاب اسلامی هم با عراق درگیریهای نظامی در مرز داشتیم و به همین خاطر طرحی از قبل تحت عنوان «طرح البرز» درباره عملیات نظامی هوایی علیه عراق ارائه کرده بودیم که با رمز کمان ۹۹ در ۱ مهر اجرا شد و هواپیماهای ما در این عملیات هوایی، عراق را مورد هدف قرار دادند. آسیب و خسارت این عملیات به عراق آنقدر بود که به عنوان مثال پایگاه الرشید بغداد که یکی از پایگاههای هوایی مهم عراق بود تا مدتهای زیادی قابلیت استفاده نداشت، ضمن آنکه در عملیات کمان ۹۹ بسیاری از هواپیماهای عراق از بین رفت. ما در عملیات کمان ۹۹ در یکم مهرماه تا غروب آن روز ۳۳۴ سورتی پرواز انجام دادیم که ۲۲۳ سورتی آن در خاک عراق بود.
با توجه به اینکه ما در سالهای ابتدای پیروزی انقلاب بودیم و نیروی زمینی در مرزها آنطور که باید و شاید در ابتدای جنگ مستقر نبود، وظیفه نیروی هوایی در جنگ سنگینتر شده بود و ما علاوه بر اینکه اهداف مورد نظر خود را بمباران میکردیم با بمبارانهایی که داشتیم مانع از پشتیبانی از ارتش بعث در مناطق مرزی میشدیم. طبق دستور فرمانده وقت نیروی هوایی ارتش ما پالایشگاهها، تلمبه خانهها و مخازن سوخت عراق را مورد هدف قرار میدادیم، به گونهای که صادرات نفت عراق که تا پیش از جنگ بیش از ۴ میلیون بشکه در روز بود، پس از گذشت ۴۰ روز از آغاز جنگ به صفر رسید و پس از آن کشورهای عربستان و کویت بودند که سوخت مورد نیاز صدام را در جنگ تامین میکردند.
سوختگیری هوایی هواپیماها در جنگ باعث کاهش استهلاک آنها میشد
نیروی هوایی در جنگ و به ویژه در روزهای ابتدایی برای کمک به رزمندگان و همچنین متوقف کردن دشمن چگونه بود؟
براتپور: نیروی هوایی ارتش در ۴۵ روز ابتدای جنگ ۱۱ هزار و ۶۱۶ سورتی پرواز انجام داد و این یعنی اینکه ما به طور میانگین در هر روز ۲۵۸ سورتی پرواز انجام میدادیم. ما در ۴۵ روز ابتدای جنگ ۱۶۸۳ سورتی پشتیبانی از نیروی زمینی داشتهایم، به این معنا که در این پروازها تانکهای دشمن را هدف قرار میدادیم. همچنین نیروی هوایی در ۴۵ روز ابتدای جنگ ۲۷۶۳ سورتی پشتیبانی تاکتیکی داشت به این معنا که هواپیماهای ترابری ما به جبههها نیرو میبردند که تمام این کارها و رساندن نیروی لجستیکی و غیره با نیروی هوایی بود.
هواپیماهای تانکر ۷۴۷ و ۷۰۷ ما کار سوخت رسانی را در جریان جنگ انجام میدادند و هواپیماهای اف ۴ و اف ۱۴ ما از ۵ و ۶ ساعت تا ۱۰ و ۱۱ ساعت پرواز داشتند و در روز ۳ الی ۴ مرتبه در هوا از هواپیماهای تانکر سوختگیری میکردند. این سوختگیری در هوا باعث میشد تا از استهلاک هواپیماها از نظر قطعه و لاستیک جلوگیری شود، چرا که بیشترین استهلاک و بیشترین خسارتها در زمان فرود و پرواز هواپیما در باند انجام میشود و بیشتر اتفاقات هم در همین موقع رخ میدهد.
ما در ۴۵ روز ابتدای جنگ ۸ میلیون و ۱۱۱ هزار و ۷۱۴ پوند بمب روی اهدافمان در خاک دشمن ریختیم. البته این حضور تمام عیار در جبهه خساراتی را هم برای نیروی هوایی به دنبال داشت و ما در ۴۵ روز ابتدای جنگ ۹۲ هواپیمای خود را از دست دادیم که سهم «اف ۴» ۵۵ فروند، سهم «اف ۵» ۳۹ فروند و سهم «اف ۱۴» یک فروند بود.
اعتراف رئیس استخبارات به نقش نیروی هوایی در توقف حملات به ایران
این تلاش و مجاهدت نیروی هوایی ارتش، دشمن را در جبهه زمینگیر کرد، به طوری که سرلشکر «وفیق سامرایی» که در زمان جنگ رئیس استخبارات نیروی زمینی ارتش بعث عراق بود و امروز در لندن زندگی می کند در کتاب خاطرات خود نوشته که ما نیامده بودیم در پشت کرخه و در پشت مهران بمانیم. ما نیامده بودیم که در قصر شیرین بمانیم، ما آمده بودیم سه روزه خوزستان را بگیریم و پس از یک هفته در تهران رژه برویم و این نیروی هوایی ارتش ایران بود که با بمبارانهای مداوم خود، ما را زمینگیر کر
عملیات اچ۳ چگونه کلید خورد؟
مقدمت انجام عملیات «اچ ۳» چگونه فراهم شد و این عملیات چگونه کلید خورد؟
براتپور: هدف قرار دادن پایگاههای هوایی عراق توسط نیروی هوایی، دشمن را بر آن داشت تا هواپیماهای خود را به سه پایگاه در غرب عراق در منطقهای به نام «اچ ۳» منتقل کند هواپیماهای عراق از پایگاههای اچ ۳ پرواز و در پایگاههای نزدیک به مرز ایران سوختگیری میکردند و مجهز به سلاح میشدند و از آنجایی که هواپیماهای عراق جرأت نداشتند پایگاههای ما را بزنند مناطق مسکونی ما را مورد هدف قرار میدادند و مردم بیپناه و بیگناه هدف بمبارانهای آنها بودند.
خبر استقرار هواپیماهای دشمن در پایگاههای هوایی اچ ۳ را به معاون عملیات نیروی هوایی دادیم و معاون عملیات نیرو نیز اطلاعات را در اختیار گروه طرح قرار داد. اعضای گروه طرح، اساتید برجسته در حوزه پرواز بودند و اکثر اعضای آن سابقه عضویت در تیم «آکروجت» را داشتند. گروه طرح سه مسیر را برای عملیات «اچ ۳» طراحی کرد؛ یک مسیری از کنار بغداد عبور میکرد که با توجه به پدافند بغداد علیه هواپیماهای ما امکان اجرای آن وجود نداشت.
مسیر دوم، مسیری بود که هواپیماهای ما از مناطق مرزی عراق با کویت و عربستان عبور کنند و به منطقه اچ ۳ برسند که با توجه به شناسایی هواپیماهای ما توسط هواپیماهای آواکس عربستان و ارائه اطلاعات آن به رژیم بعث عراق این مسیر هم برای اجرای عملیات اچ ۳ مناسب دانسته نشد؛ در این طرح آمده بود که هواپیماهای ما پس از بمباران منطقه اچ ۳ در سوریه فرود بیایند که امام(ره) با این مسئله مخالف بودند و میگفتند که ما نباید سوریه را به جنگ خود با عراق وارد کنیم.
مسیر سوم هم مسیری بود که از شمال عراق عبور میکرد. منطقهای که هم ارتفاعات خیلی بلندی و هم درههای عمیقی داشت که در نهایت مسیر سوم برای اجرای عملیات اچ ۳ از سوی گروه طرح انتخاب شد.
در این عملیات از چه هواپیماییها استفاده کردید؟
براتپور: طبق برنامهریزی انجام شده توسط گروه طرح در عملیات اچ ۳ هواپیماهای «اف ۵» پایگاه تبریز «اف ۱۴» پایگاه اصفهان «اف ۴» پایگاه همدان و هواپیماهای ۷۴۷ و ۷۰۷ برای سوخت رسانی و هواپیمای سی ۱۳۰ برای شنود تلفنهای دشمن از پایگاه مهرآباد درگیر عملیات بودند و طبق برنامهریزی انجام شده بنا بود تا هواپیماها در مسیر رفت و برگشت به منطقه اچ ۳، ۴ بار سوختگیری هوایی داشته باشند.
در طول زمان جنگ تحمیلی هواپیماهای «اف ۴» و «اف ۱۴» کار پوشش هوایی را انجام میدادند اما در روز عملیات اچ ۳ هواپیماهای اف ۱۴ علاوه بر کار پوشش هوایی در مناطق جنگی کار پوشش هوایی در غرب دریاچه ارومیه برای سوختگیری هوایی هواپیماهای اف ۴ را نیز بر عهده داشتند که هواپیماهای اف ۵ و پایگاه تبریز نیز در این پوشش هوایی در دریاچه ارومیه به آنها کمک میکردند.
عملیات حمله به اچ ۳ ابتدا بنا بود در ۸ آبان ۵۹ به رهبری سرهنگ ساوجی انجام شود که به دلیل لو رفتن عملیات و ایجاد اشکال در سوختگیری هوایی، هواپیماها پس از سوختگیری بر روی دریاچه ارومیه به پایگاه بازگشتند. همچنین در ۱۸ بهمن همان سال عملیاتی که با رهبری سرهنگ گلچین قرار بود انجام شود به دلیل بارش برف و نامساعد بودن شرایط جوی هواپیماها بار دیگر پس از سوختگیری هوایی بر روی دریاچه ارومیه به پایگاه بازگشتند.
منبع ایرنا
دیدگاهتان را بنویسید