فوتبال روی هوا!
بودجه لازم، تصمیم‌‌گیری، شفاف‌سازی و انتقال فناوری می‌تواند سرعت حضور در فضا را افزایش دهد.
پس از آنکه رئیس جمهور، در جلسه شورای عالی فضایی بر دستیابی به مدار 36 هزار کیلومتری زمین تاکید کرد، وزیر ارتباطات هم در یک برنامه تلویزیونی ابراز امیدواری کرد که تست سامانه انتقال مداری در سال آینده صورت گیرد. تست سامانه انتقال مداری به این معنی است که ماهواره مستقر در یک مدار با رانشگرهای قوی تر به مدار بالاتر منتقل شود. آنطور که گفته شده، برای تحقق این هدف، کمیسیون تخصصی به زودی تشکیل خواهد شد و موضوع بررسی می شود. اما برای تحقق این هدف یکی از مهم ترین مسائل، اختصاص بودجه لازم است، که به گفته وزیر ارتباطات، رئیس جمهور در این زمینه قول مساعد داده است. این در حالی است که مرتضی براری، رئیس سازمان فضایی از بررسی و تصویب برنامه جامع یک ساله فضایی کشور در این شورا با حضور رئیس جمهور خبر داده است. او با اشاره به اینکه در این برنامه همه ارکان و بازیگران بخش فضایی کشور حضور دارند، گفته است که هدف‌گذاری شفاف و مشخصی در این برنامه جامع تا پایان سال ۱۴۰۱ تعیین شده است.
عوامل موفقیت
محمد حسین جهان پناه، پژوهشگر حوزه هوا و فضا در گفت‌وگو با همشهری موفقیت صنایع فضایی کشور را وابسته به 3 موضوع عمده می‌داند. او با تاکید بر این مسئله که بودجه تخصیص یافته برای این حوزه، از اهمیت خاصی برخوردار است، معتقد است که تا زمانی که مسئله مالی حل نشود، نمی‌توانیم در صنعت فضایی حرفی برای گفتن داشته باشیم.
به گفته جهان‌پناه «افزایش بودجه ای که به سازمان فضایی کشور اختصاص می‌یابد، در حدی نیست که بتوان پروژه‌های این سازمان را به نتیجه موثر رساند.» این روزنامه‌نگار حوزه هوا، فضا با ذکر مثالی از سازمان هوا، فضا نام می‌برد که مجری پروژه‌های پرتابگرهای فضایی است. جهان‌پناه به این موضوع اشاره می‌کند که این سازمان بدهی بالقوه دارد و در عمل نمی‌تواند از پس پرداخت بسیاری از هزینه‌ها برآید.
او با اشاره به اینکه برای رسیدن به مدار لئو و ژئو، ساخت و پرتاب ماهواره و ساخت پرتابگر نیاز به سرمایه‌های ریالی و ارزی داریم، بر هزینه‌بر بودن این پروژه‌ها تاکید می‌کند و ادامه می‌دهد: «نمی‌توان گفت که حداقل هزینه‌ها را صرف این پروژه‌ها می‌کنیم، چراکه این پروژه‌ها یک هزینه مشخص و معین دارند.»
اهمیت تصمیم‌‌گیری
این پژوهشگر حوزه هوا، فضا همچنین بر این موضوع تاکید می‌کند که برای دستیابی به اهداف حوزه صنایع فضایی، موضوع تصمیم‌‌گیری از اهمیت ویژه ای برخوردار است. جهان‌پناه می‌گوید: «بسیاری از تصمیمات این حوزه فرادولتی است و تغییر دولت‌ها تاثیر چندانی در این تصمیم‌گیری‌ها ندارد.» او با اشاره به اینکه فعالیت‌های حوزه فضایی به 2 بخش ساخت ماهواره و ساخت سیستم‌های پرتابگر تقسیم می شود، می‌گوید: «ساخت پرتابگرهای فضایی در سازمان هوا، فضا، زیرمجموعه‌های وزارت دفاع و بعضی از مجموعه‌های نظامی دیگر دنبال می شود.» جهان‌پناه به تامین بخشی از بودجه این سازمان‌ها از طریق بودجه‌های داخلی اشاره می‌کند و ادامه می دهد: «این مجموعه‌ها سپس به سازمان فضایی که زیرمجموعه وزارت ارتباطات است، سرویس می دهند تا این سازمان بتواند از این پرتابگرها استفاده کند.»
شفاف‌سازی برای آگاهی مردم
این روزنامه‌نگار حوزه هوا، فضا سومین عامل را موضوع شفاف‌سازی می‌داند که با حوزه رسانه مرتبط است. جهان‌پناه با تاکید براینکه اگرچه در سال‌های گذشته تلاش‌هایی برای شفاف‌سازی صورت گرفته، اما به این نکته اشاره می‌کند که «این نگرانی وجود دارد که هر ناکامی تبدیل به حربه ای علیه سازمان فضایی یا سازمان‌های مرتبط دیگر شود و به همین خاطر کمتر اطلاع رسانی صورت می‌گیرد، مگر اینکه یک پروژه با موفقیت به نتیجه برسد». به گفته او «این در حالی است که در تمام دنیا، شکست و ناکامی در توسعه فناوری، یک فرایند آزمون و خطاست و جزو ذات پروژه و بخشی از مسیر دستیابی به موفقیت به شمار می‌آید».
اهمیت دستیابی به مدارهای بالا
یک پژوهشگر تاکید می‌کند که «ما برای اینکه بتوانیم حضور خود را در فضا تثبیت کنیم، باید تعداد پرتاب‌های خود را بیشتر کنیم تا بتوانیم در مدارهای بالاتر ماهواره تزریق کنیم». جهان‌پناه با اشاره به اینکه همه ماهواره‌هایی که تاکنون پرتاب کرده ایم، خودمان ساخته ایم‌و تجربه ای در این زمینه نداشته ایم، ادامه می‌دهد: «ما با آزمون و خطا در حال کسب تجربه هستیم. بنابراین پس از پرتاب، باید به کیفیت بهره‌وری ماهواره‌های پرتاب شده و برآورده شدن نیازهایمان، پس از پرتاب توجه کنیم.» به گفته او «اگر در شرایط استاندارد بودیم، شاید نیاز به طی کردن این فرایند نداشتیم. می‌توانستیم از مشاوران خارجی در مرحله ساخت و پرتاب استفاده کنیم و به احتمال زیاد هزینه کمتری هم برای ما به همراه داشت.». این پژوهشگر حوزه هوا، فضا بر این واقعیت تاکید می‌کند که «تقریبا همه کشورهای دنیا از تجربه کشورهای صاحب این فناوری استفاده می‌کنند تا سریع تر مسیر موفقیت را طی کنند و سپس تکنولوژی این حوزه را بومی کرده‌اند.»
دیدگاهتان را بنویسید