سازه های بی ضابطه در روستاهای تاریخی گلستان تخریب می شود

گشت و گذار، گروه استان ها- الهام رئوفی فر: مدتی است از روستای تاریخی شاهکوه سفلی که یکی از روستاهای شهرستان گرگان به شمار می رود خبرهایی مبنی بر ساخت و ساز غیر مجاز به گوش می رسد. اهالی روستا، فعالان و علاقمندان به حوزه میراث فرهنگی بارها نگرانی خود را از این روند اعلام کردند.

اما تاکنون اقدامی پیشگیرانه برای این روند از سوی نهادهای متولی مشاهده نشده است. حاصل این نوع رفتار دستگاه ها، ساخت بنای پنج طبقه و سه طبقه آن هم در میدان مرکزی روستای شاهکوه سفلی است.

به باور کارشناسان، ساخت و ساز در بافت تاریخی روستا باید از ارتفاع همراز و همگون برخوردار باشد همچنین نوع مصالح به کار رفته در سازه هم باید با سایر بناهای روستا همخوانی داشته باشد. موضوعی که در ساخت و سازهای اخیر روستای شاهکوه سفلی رعایت نشده است.

نگرانی کارشناسان از تبدیل شاهکوه به زیارت

در همین رابطه گزارش و گفتگوهایی توسط گشت و گذار تهیه شد و در یکی از این گفتگوها با جاوید ایمانیان دکترای مرمت آثار تاریخی و مدرس دانشگاه، او نسبت به ساخت و سازهای غیرمجاز در روستای شاهکوه سفلی اظهار نگرانی کرد و از تبدیل بافت تاریخی این منطقه به روستای زیارت گرگان که امروزه محلی برای ساختمان های ناهمگون و بلندمرتبه شده، هشدار داد.

به گفته وی، وجود ارزش تاریخی و طبیعی در عرصه و حریم روستای شاهکوه سفلی، فرصتی برای تبدیل این منطقه به روستاهای تاریخی کشور مانند ابیانه، میمند و ماسوله است.

دوباره به سراغ او رفتیم تا ضمن آگاهی از شرایط فعلی توضیحات بیشتری درباره ساخت و سازهای انجام شده داشته باشیم.

ایمانیان آموزش و فرهنگ سازی جامعه محلی و روستایی را برای توسعه صنعت گردشگری شاهکوه سفلی دارای اهمیت می داند و می افزاید: نیاز است تا اهالی روستا به ارزش های تاریخی و طبیعی پیرامون خود واقف شوند زیرا تنها در این صورت جامعه محلی برای حفظ بافت و گسترش طرح های گردشگری مشارکت خواهد کرد.

این مدرس دانشگاه نقش سازمان ها و نهادهای مرتبط با ابزارهای حقوقی و قانونی را برای حفظ بافت روستا دارای اهمیت می داند و می گوید: برای پیشگیری از ادامه ساخت و سازهای غیر مجاز تنها ابزارهای حقوقی و قانونی موثر واقع می شود.

قلع و قمع ساخت و ساز غیرمجاز

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گرگان هم در گفتگو با گشت و گذار، به استفاده از اهرم های قانونی تاکید می کند و می افزاید: در نامه ای که توسط این اداره تنظیم شده خواستار جلوگیری از ساخت و سازهای بی ضابطه و قلع و قمع بناهای احداثی غیر مجاز شدیم.

یاسر قندهاری با بیان اینکه این موضوع به صورت جدی پیگیری خواهد شد، می افزاید: اگر مانع این نوع ساخت و سازها نشویم شاهکوه شبیه روستای زیارت خواهد شد.

وی از بازدید ماهانه برای نظارت بیشتر بر ساخت و ساز در روستای شاهکوه سفلی خبر می دهد و می افزاید: قرار شد تیمی متشکل میراث فرهنگی، بخشداری و بنیاد مسکن ماهانه سرکشی به روستا داشته باشند. هرگونه ساخت و ساز در روستاهای تاریخی اعم از استفاده از مصالح، ارتفاع بنا و نمای ساختمان باید بر اساس ضوابط سازمان میراث فرهنگی انجام شود

قندهاری با بیان اینکه برای احداث بنا در بافت روستا باید از اداره میراث فرهنگی گرگان استعلام گرفته شود، ادامه می دهد: هرگونه ساخت و ساز اعم از استفاده از مصالح، ارتفاع بنا و نمای ساختمان باید بر اساس ضوابط سازمان میراث فرهنگی انجام شود.

بر اساس ماده ۵۶۰ قوانین مجازات اسلامی برای متجاوزین به میراث فرهنگی، «هر کس بدون اجازه از سازمان میراث فرهنگی کشور یا با تخلف از ضوابط مصوب و اعلام شده از سوی سازمان مذکور در حریم آثار فرهنگی – تاریخی مبادرت به عملیاتی نماید که سبب تزلزل بنیان آنها شود، یا در نتیجه آن عملیات به آثار و بناهای مذکور خرابی یا لطمه وارد آید، علاوه بر رفع آثار تخلف و پرداخت خسارات وارده به حبس از یک تا سه سال محکوم می شود».

برخورد سریع، قاطع و قانونی با ساخت و سازهای غیر مجاز

بر همین اساس جانشین دادستان مرکز استان از برخورد سریع، قاطع و قانونی با ساخت و سازهای غیرمجاز در بافت تاریخی روستای شاهکوه سفلی خبر می دهد و می افزاید: وظیفه دادستان است که با جرم برخورد کند.

مسعود سلیمانی با بیان اینکه دادستان طبق قانون اساسی نظارت بر اجرای قوانین در کشور دارد، به گشت و گذار می گوید: سیاست ما این است که روستاهایی بکری مانند شاهکوه به عاقبت برخی روستاها مانند زیارت گرگان گرفتار نشود.

وی بررسی ساخت و سازهای غیر مجاز را در کمیسیون ماده ۹۹ استانداری اعلام می کند و می افزاید: در این کمیسیون برخی مواقع جریمه و گاهی مجوز قلع و قم صادر می شود.

درحالی که جانشین دادستان مرکز استان نظارت بر نحوه ساخت و ساز خانه های روستایی را از وظایف بنیاد مسکن اعلام می کند مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی گلستان هرگونه تخلف در ساخت بنای روستایی را بی ارتباط با این دستگاه می داند

وی نظارت بر ساخت و ساز روستاها را وظیفه بنیاد مسکن استان می داند و ادامه می دهد: در طرح هادی روستا اگر ساخت و ساز خارج از ضابطه قانونی شکل بگیرد بنیاد مسکن می تواند مانع آن شود.

جانشین دادستان مرکز استان می افزاید: اینگونه نیست که بنیاد مسکن فقط مجوز ساخت را بدهد بلکه نظارت بر احداث خانه های روستایی هم در حیطه وظایف آنها قرار دارد.

تخلف در ساخت و ساز ربطی به بنیاد مسکن ندارد

درحالی که جانشین دادستان مرکز استان نظارت بر نحوه ساخت و ساز خانه های روستایی را از وظایف بنیاد مسکن اعلام می کند مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی گلستان هرگونه تخلف در ساخت بنای روستایی را بی ارتباط با این دستگاه می داند و معتقد است که تخلف در ساخت و ساز به این دستگاه مربوط نمی شود چراکه قوانین اجرایی در این بخش برای بنیاد مسکن وجود ندارد.

محمدتقی زمانی نژاد با بیان اینکه بنیاد مسکن در هر روستا ناظر فنی دارد، می افزاید: این موضوع خارج از شرح وظایف ماست و معرفی آنها به ما مربوط نمی شود بلکه دهیاری، فرمانداری و استانداری می توانند در این حوزه ورود کنند.

وی خواستار عدم ارائه امتیاز آب، برق و گاز از سوی نهادهای متولی به سازندگان متخلف می شود و می افزاید: یکی از راه های مقابله با ساخت و سازهای غیر مجاز در روستاها عدم صدور این نوع امتیازهاست.

هرچند که ثبت روستای شاهکوه سفلی گرگان در فهرست آثار ملی باید نقطه قوت و بستری برای رونق صنعت گردشگری این منطقه می شد اما نبود نظارت درست از سوی نهادهای متولی و ناهماهنگی دستگاه ها با یکدیگر، فرصتی برای افراد سودجو مهیا کرده تا با ساخت و ساز بی ضابطه از این شرایط به نفع خود بهره ببرند. نظر به اینکه برخورد با چنین افرادی در قوانین مجازات اسلامی برای متجاوزین به میراث فرهنگی صراحتا اعلام شده انتظار می رود تا دستگاه های متولی نسبت به این موضوع واکنش نشان دهند.