نیاز ساختمان تاریخی گمرک بندرگز به مرمت/ اعتبارات قطره چکانی است

گشت و گذار، گروه استان ها- الهام رئوفی فر: شهرستان بندرگز یکی از مناطق تاریخی گلستان است و به دلیل موقعیت استراتژیکی و جغرافیایی و نقطه اتصال سه استان گلستان، مازندران و سمنان همواره مورد علاقه پادشاهان، بزرگان کشور و حتی تجار خارجی بود. به همین دلیل به عنوان یکی از بزرگترین بنادر و قطب اقتصادی کشور محسوب می شد. ساختمان گمرک هم یادگار دوران طلایی تجارت در این منطقه است.

در شهر بندرگز وقتی از مردم سراغ ساختمان گمرک را می گیری ابتدا برایت آدرس اداره مالیات و دارایی شهرستان را تشریح می کنند. ساختمانی که زمانی محل داد و ستد مردم این منطقه بود امروز در حیاط ملکی که می گویند متعلق به اداره داراییست محصور شده است. وقتی مقابل این بنای تاریخی می ایستی شکوه و عظمتی که یک قرن آن را با خود نگاه داشته، مشاهده می کنی. اینکه سازه با وجود رطوبت منطقه و بدون هیچ برنامه مرمتی هنوز سرپا مانده، مایه شگفتی است. گویی سماجت این بنا برای ماندگاری، نقل تاریخی از پیشنیان به نسل امروز است.

برخی صاحب نظران در توضیح ساخت بنا اینگونه می گویند که ساختمان گمرک بندرگز با طرح و نظارت کامل مهندسین بلژیکی در سال ۱۲۸۱ شمسی احداث شد که بلافاصله پس از آن هم مورد بهره برداری قرار گرفت.

ساختمان گمرک قدیمی ترین بناهای تاسیسات بندری است

به باور این کارشناسان، ساختمان گمرک در حال حاضر از قدیمی ترین بناهای تاسیسات بندری این شهر است که پس از گذشت چندین دهه از عمر آن همچنان از استحکام و مقاومت بسیار خوبی برخوردار است .

یک کارشناس مرمت آثار و بناهای تاریخی در توضیح ویژگی های این سازه، می گوید: ساختمان تاریخی گمرک، بنایی آجری است با ضخامت دیواره های ۴۰ سانتی متری از جنس ملات ماسه دریایی و سیمان است.

در سال های بعد از تاسیس ساختمان برای استفاده بیشتر از بنا، تمامی هواکش های طبقه همکف را از بین برده انداحسان بالارستاقی در گفتگو با گشت و گذار، می افزاید: بنا دارای کف کرسی به ارتفاع ۲۷۰ سانتی متر است و از چهار طرف دارای هواکش هایی برای سازگاری با شرایط محیطی و اقلیمی منطقه ساخته شده است.

وی نقش این هواکش ها را در کوران هوا بسیار موثر ارزیابی می کند و ادامه می دهد: در سال های بعد از تاسیس برای این که بتوانند به طبقه همکف بنا کاربری دهند تمامی آن هواکش ها را از بین برده اند.

بالارستاقی می افزاید: بنا دارای پنجره های متعددی است که آن هم نقش بسزایی در کوران هوا و استفاده مناسب از نور طبیعی را ایفا می کنند.

وی مرمت را یک نیاز ضروری برای بنا می داند و می افزاید: نیاز است تا برای پیشگیری از تخریب سازه، هرچه سریعتر مسئولان برای بهسازی و مرمت ساختمان گمرک اقدام کنند.

ساختمان گمرک نیازمند تخصیص ۸۰ میلیون

اما معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گلستان از مرمت این سازه در سال گذشته خبر می دهد و می گوید: سال گذشته این بنا تحویل میراث فرهنگی استان شد.

سارا اخوت با بیان اینکه مبلغ ۳۰ میلیون تومان برای مرمت بنا در سال گذشته هزینه شده، می افزاید: در سال جاری ۸۰ میلیون تومان برای مرمت سازه مصوب شد که البته هنوز تخصیص نیافته است.

وی ادامه می دهد: پس از تخصیص اعتبار ۸۰ میلیونی امسال کار مرمت این پروژه به پایان می رسد و امکان استفاده از آن فراهم است.

اخوت با اعلام اینکه هنوز کاربری ساختمان مشخص نشده، می افزاید: از آنجایی که اداره میراث فرهنگی بندرگز سرگردان است ترجیح ما بر این است که کاربری سازه پس از مرمت، اداری باشد.

وی موزه اسناد دارایی و صنایع دستی را از دیگر کاربری های پیشنهادی ساختمان پس از مرمت آن اعلام می کند و می گوید: تا زمان مرمت تکلیف کاربری بنا هم مشخص خواهد شد.

اقدامات میراث فرهنگی بیشتر پاکسازی است تا مرمت

درحالی که معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان از تخصیص اعتبار و مرمت ساختمان گمرک خبر می دهد رئیس شورای اسلامی شهر بندرگز معتقد است که بیشتر نام این اقدام میراث فرهنگی پاکسازی است تا مرمت بنا.

فاضل جهانشاهی در گفتگو با گشت و گذار با بیان اینکه میراث فرهنگی راه پله و دست انداز ورودی را بتن و بازسازی کرده، می افزاید: دوستان دیواره های ساختمان و پنجره را تمیز کردند به همین خاطر بیشتر می توان اسم پاکسازی را گذاشت.

سال گذشته صورتجلسه ای با حضور مدیرکل مالیاتی و میراث فرهنگی منعقد و تحویل میراث شد اما تاکنون اقدامی در راستای آن انجام نشده استوی ضمن اظهار خرسندی از ورود میراث فرهنگی استان برای مرمت قدیمی ترین بنای تاریخی بندرگز، می افزاید: کار تا اینجا به قدری بزرگ نبوده که به چشم بیاید.

جهانشاهی با تاکید بر اینکه میراث فرهنگی استان از روند معمول عقبتر است، ادامه می دهد: سال گذشته صورتجلسه ای با حضور مدیرکل مالیاتی و میراث فرهنگی منعقد و تحویل میراث شد اما تاکنون اقدامی در راستای آن انجام نشده است.

وی مرمت و بهسازی بناهای تاریخی بندرگز را بستری برای افزایش تعداد گردشگران در این شهرستان می داند و می افزاید: در حال حاضر هیچ بنای تاریخی این شهرستان به دلیل فرسودگی، قابل بازدید برای مسافران نیست.

دو سال پیش نماینده مردم شهرستان­های کردکوی، بندرترکمن، گمیشان و بندرگز در مجلس شورای اسلامی از ساختمان تاریخی گمرک بندرگز به اتفاق فرماندار این شهرستان بازدید کرده بود.

رامین نورقلی پور دراین بازدید خواستار تبدیل کاربری این بنا به موزه تاریخی شده و گفته بود که بعد از ساماندهی محوطه ساختمان گمرک می توان از آن برای ایجاد پارک موزه هم استفاده کرد

اما گویی این بازدیدها و اظهار نظر مسئولان هم سودی برای بنا نداشته است چراکه هنوز تکلیف کاربری سازه و روند مرمت آن مشخص نیست. به نظر می رسد برای شهری ساحلی مانند بندگز که گردشگران زیادی هرساله برای شرایط اقلیمی مناسب آن می آیند مرمت بناهای تاریخی آن یک نیاز جدی است چراکه آماده سازی آثار تاریخی برای بازدید عموم یکی از بسترهای توسعه صنعت گردشگری به شمار می رود.