نقد و بررسی فیلم برادران لیلا؛

چهل سکه تا خوشبختی

سرویس فرهنگ‌و‌هنر – نخست نیوز: گرچه فیلم روستایی با وجود تمام تلاش‌ها موفق به اخذ مجوز برای اکران سراسری در ایران نشد. این موضوع منجر شد تا فیلم برادران لیلا در سراسر جهان بجز ایران بر روی پرده سینماها برود که به خودی خود موضوع عجیب و قابل تاملی است.

برادران لیلا همواره درگیر حاشیه‌ها و سر و صداهای زیادی بود. از زمان ساخت تا زمان ارسال به جشنواره کن و هیاهوهای پس از آن.
در واقع یکی از دلایل مهم شدن این فیلم و تمرکز توجهات نسبت به آن همین اتفاقاتی بود که برای فیلم برادران لیلا پیش از تماشا توسط ایرانیان افتاده بود.

برادران لیلا سومین ساخته بلند سعید روستایی پس از آثار ابد و یک روز و متری شیش و نیم می‌باشد. سعید روستایی با ابد و یک روز قدم به سینمای بلند گذاشت و سپس با ساخت متری شیش و نیم موفق شد تا احترام عده زیادی از مخاطبین و منتقدین را به دست آورد.

روستایی را قطعا می‌توان یکی از فیلمسازان موفق، کاربلد و باهوش نسل جدید فیلمسازی در ایران دانست که همچنان می‌توان منتظر تماشای آثار آنان نشست.

در آثار سعید روستایی خانواده و زندگی خانوادگی و همچنین شغل و امرار معاش همواره مهم بوده و از دغدغه‌های ثابت آثار او می‌باشد.

در برادران لیلا نیز با خانواده‌ای طرف هستیم که شرایط زندگی خوبی نداشته و سعی در حفظ شرایط خود دارند. تفاوت برادران لیلا با ابد و یک روز در آن جاست که در برادران لیلا مسئله شغل و پیدا کردن آن و درآمد و حقوق بازنشستگی و تمام این دست موارد بسیار پررنگ‌تر نسبت به فیلم ابد و یک روز می‌باشد.

در فیلم برادران لیلا با خانواده‌ای هفت نفره مواجه می‌شویم. این هفت نفر شامل پدر و مادر، چهار برادر و یک خواهر به نام لیلا است.

فیلم با پلانی از اسماعیل جورابلو با بازی سعید پورصمیمی در حال سیگار کشیدن بر روی یک مبل آغاز می‌شود که شباهتی به لحظات پایانی فیلم نیز دارد.

اسماعیل در مراسم سالگرد بزرگ خاندان جورابلو شرکت می‌کند و از همان ابتدا رفتارها با او چندان خوب به نظر نمی‌رسد. در همان ابتدای امر به او جایی برای نشستن نمی‌دهند و او مجبور به ایستادن می‌شود. در واقع به سرعت مشخص می‌شود که این شخصیت چه دغدغه‌ای دارد. کمی جلوتر هنگامی که قصد دارند تا رخت عزا را از تن بایرام خارج کنند این موضوع پررنگ‌تر هم می‌شود.

فیلم در واقع شروع خوبی دارد و یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های شخصیت مهم قصه را برای مخاطب شرح می‌دهد.

اما همزمان با اتفاقات مربوط به سالگرد اعتصاب کارگران شهرک صنعتی را می‌بینیم. جایی که علیرضا یکی از برادران لیلا آن جا مشغول به کار است.

با شلوغ شدن و آشفته شدن وضعیت علیرضا تصمیم به فرار می‌گیرد و در همان ابتدا یکی از ویژگی‌های دیگر شخصیت فیلم نیز برایمان مشخص می‌شود. علیرضا شخصیتی ترسو و محافظه کار است. همانگونه که گفته شد فیلم شروع خوبی دارد.

مشکل از جایی آغاز می‌شود که مخاطب خوشبختی این خانواده با خرید مغازه را حس نمی‌کند. رفتار فیلم با مغازه نه تنها به گونه‌ای نیست که مخاطب احساس کند این افراد با خرید آن خوشبخت می‌شوند، بلکه کاملا برعکس می‌باشد.

مغازه‌هایی که قرار است تا به جای چند سرویس بهداشتی در آن پاساژ ساخته شوند. تمام بازدیدهای خانواده از آنجا، شوخی‌های کارگردان با سرویس بهداشتی و انواع سر و صداهای موجود در این مکان، گویا بیشتر در جهت تحقیر شخصیت‌های فیلم است و ابدا ردی از خوشبختی در آن دیده نمی‌شود.

حتی در لحظه‌ای از فیلم ممکن است چنین حسی به مخاطب القا شود که مبادا لیلا و برادرانش فریب خورده‌اند و قضیه مربوط به تبدیل شدن سرویس بهداشتی به مغازه دروغی بیش برای بالا کشیدن پول آن‌ها باشد.

در واقع می‌توان گفت فیلم هر بار که سرویس بهداشتی را به تصویر می‌کشد گویا در حال تحقیر لیلا و برادرانش و تصمیم آن‌ها است.

او یک شخصیت ترسو است و در انتها نیز باید چنین واکنش اعتراضی‌ای داشته باشد. این موضوعات برای این شخصیت مقدر شده‌اند و برنامه‌ای برای طراحی روند این سیر وجود ندارد. این موارد تماما ضعف‌های زیادی است که فیلمنامه برادران لیلا به آن گرفتار است.

برادران لیلا فیلم سرگرم‌کننده‌ای است و بنظر هر شخصی می‌تواند آن را تماشا کند و با برخی واقعیات موجود ارتباط برقرار کرده و از تماشای برادران لیلا سرگرم شده و حتی گاهی واکنش حسی داشته باشد.

اما برادران لیلا از نهایت پتانسیل خود بسیار دور است. گروه بازیگری خبره‌ای که در کنار فیلمسازی سینمابلد و باهوش قرار گرفته‌اند، همراه با فیلمبرداری بسیار خوب و یک فیلمنامه بسیار ضعیف که فیلم را پایین می‌کشد.

فیلمنامه برادران لیلا پر از ایراداتی است که آن را تبدیل به اثری شعاری و شعار زده می‌کند و نمی‌تواند حرف خود را به شیوه سینمایی بزند. کاری که روستایی در دو اثر قبلی خود اثبات کرده بود که توانایی انجامش را دارد. برادران لیلا حرفش را می‌زند اما چگونگی گفتن آن بسیار ابتدایی و شعاری است. کمااینکه در برخی موارد در گفته خود نیز سردرگم می‌شود.

برادران لیلا اثری است که می‌تواند مخاطب را به فکر فرو ببرد و باعث شود تا او درباره مسائل مختلفی و برخی سنت‌ها و کلیشه‌ها تفکر کند اما پتانسیل از دست رفته‌ای دارد که آن را از تبدیل شدن به فیلمی بزرگ و مهم بازمی‌دارد و آن را تبدیل به اثری عقب‌تر از متری شیش و نیم و ابد و یک روز می‌کند.

نویسنده: سیما حکم‌آبادی