هورمون تیروئیدی که می تواند ترسناک شود!

نخست نیوز : آزاده جلالوند -اما این بیماری می تواند تبدیل به یک بیماری جدی شده و حتی خطر مرگ را برای فرد بیمار به همراه داشته باشد. اما همه افراد می توانند با یک آزمایش خون ساده از میزان هورمون تیروئید خود مطلع شده و درمان آن را با جدیت دنبال کنند. برای آشنایی بیشتر با این بیماری به سراغ دکتر سید محسن خوش نیت نیکو، فوق تخصص غدد و متابولیسم رفتیم تا به اطلاعات کاملتری در این زمینه دست یابیم.
غده تیروئید کجای بدن ما جا خوش کرده است!
بدن ما اعضای مختلف مهمی دارد که گاهی اوقات حتی از کارکرد و جای آنها بی خبر هستیم اما همین بخشهای بدن می توانند نقش مهمی در زندگی ما داشته باشند. غده تیروئید که در قسمت جلویی گردن قرار دارد، هورمون های تیروئید را ترشح می کند. این هورمونها برای عملکردهای متابولیکی متعددی در سیستم های مختلف بدن ما ضروری است. غده تیروئید می تواند به دلایل مختلفی دچار کم کاری یا پرکاری شود که ما در اینجا به بخش کم کاری تیروئید می پردازیم. برای اینکه بدانیم کم کاری یا پرکاری تیروئید داریم به راحتی با مراجعه به متخصص غدد و معاینه فیزیکی گردن توسط پزشک و همچنین با انجام یک آزمایش خون ساده می توانم از بیماری خود آگاه شویم.
اگر غده تیروئید ما دل به کار ندهد!
دلایل مختلفی وجود دارند که باعث کم کاری تیروئید می شوند، شایع ترین علت بیماری کم کاری تیروئید کمبود ید در رژیم غذایی افراد است. به همین دلیل از سالها قبل در نمکهای استاندارد آشپزخانه عنصر ید را اضافه کرده اند تا بتوانند تا حدودی از این بیماری جلوگیری کنند. اما برخی از بیماری های خودایمنی تیروئید (هاشیموتو) نیز وجود دارند که می توانند منجر به کم کاری تیروئید شوند و عوارض آنها تا کما و مرگ نیز پیش می رود. کم کاری تیروئید از سطوح پایین هورمون تیروئید نشات می گیرد. این بیماری به طور عمده به دو دسته کم کاری تیروئید اولیه و ثانویه (مرکزی) تقسیم می شود. زمانی که غده تیروئید قادر به تولید مقادیر کافی هورمون تیروئید نباشد، کم کاری تیروئید اولیه نامیده می شود. اما نوع دیگر این بیماری که کمتر شایع است کم کاری تیروئید ثانویه یا مرکزی نام دارد. این نوع از کم کاری تیروئید زمانی مشخص می شود که خود غده تیروئید سالم است اما مشکلاتی در غده هیپوفیز یا هیپوتالاموس وجود دارد.
زنگ خطر برای چه کسانی روشن است؟
کم کاری تیروئید بر سیستم ارگان های مختلف بدن ما در تمام گروه های سنی تأثیر گذار است. همچنین این بیماری می تواند بر توانایی فرد در هنگام عملکرد وی در انجام کارهای روزانه اش تأثیر بگذارد. با این حال هیچ دستورالعملی برای غربالگری عمومی بیماری تیروئید وجود ندارد. اما انجمن تیروئید آمریکا توصیه می کند که غربالگری باید از سن سی و پنج سالگی شروع شود و هر پنج سال یکبار ادامه یابد که شامل یک آزمایش خون ساده است. از دیگر مواردی که می تواند در ابتلا به این بیماری نقش داشته باشد جنسیت است. اغلب این زنان هستند که بیشتر به کم کاری تیروئید دچار می شوند. همچنین کم کاری تیروئید با افزایش سن و با افزایش هورمون محرک تیروئید (TSH) و شیوع آنتی بادی های ضد تیروئید نیز مرتبط است. اگر بخواهیم افرادی که بیشتر در معرض خطر ابتلا به کم کاری تیروئید قرار دارند را دسته بندی کنیم، این افراد زنان بالای شصت سال، زنانی که بارداری نامطلوب را تجربه کرده اند، افرادی که قبلا با سابقه رادیوتراپی در ناحیه سر یا گردن مواجه بوده اند، بیمارانی که مبتلا به اختلالات خود ایمنی و یا دیابت نوع یک هستند، کسانی که آنتی بادی های پراکسیداز تیروئید مثبت دارند، و در نهایت سابقه خانوادگی، در این لیست قرار می گیرند.
وقتی بدن فریاد می کشد و ما نمی شنویم!
علائم و نشانه های کم کاری تیروئید می توانند خفیف و شبیه برخی از بیماری های دیگر نیز باشند، به همین دلیل ما را در شناسایی زودهنگام آن به اشتباه می اندازد. حتی ممکن است علائم متفاوتی در بیماران مختلف دیده شود. برای همین باید به پزشک متخصص مراجعه کرد. این علائم می تواند چاقی و اضافه وزن، یبوست، پف‌کردگی، عدم تعادل در تغذیه، خستگی، خشکی پوست، تغییرات صدا و خشن شدن آن، خشک شکننده شدن و ریزش موها، اختلالات چرخه قاعدگی، حالات چهره کسل کننده، گرفتگی عضلات، عدم تحمل سرما، عدم تحمل فعالیت روزمره، اختلالات خواب، علائم افسردگی، رنگ پریدگی و زردی، پُری گلو، بزرگ شدن تیروئید بدون درد، اضطراب، روان پریشی، اختلالات شناختی مانند از دست دادن حافظه، مواجهه با سندرم تونل کارپال، آپنه خواب، کلسترول بالا، گردن درد و یا گلودرد بدون بیماری مشخص، وجود گره هایی بر روی غده تیروئید، طولانی شدن زمان رفلکس مچ پا، همچنین نارسایی و مشکلات قلبی را شامل شود.
وقتی طبیب حازق تنها پناه بیمار است!
کم کاری غده تیروئید در اغلب موارد با دارویی بنام لووتیروکسین درمان می شود و معمولا درمان این بیماری به صورت مادام العمر است. این دارو به تشخیص پزشک متخصص غدد بر اساس میزان کمبود هورمون تیروئید در هر فرد و همچنین با توجه به وزن بیمار تجویز می شود. باید خاطر نشان کرد به هیچ عنوان میزان دوز دارویی هر بیمار مشابه با فرد دیگری نیست، پس سعی نکنید به صورت خودسرانه اقدام به مصرف این دارو یا قطع کردن آن کنید. تنها توصیه ای که از سوی پزشک معالج نیز تاکید می شود، نحوه خوردن درست و به موقع دوزهای داروهایی، و خوردن قرصها 30 تا 45 دقیقه قبل از اولین وعده غذایی در صبح است. همچنین این دارو را نباید به طور همزمان با غذا و داروهای دیگر مصرف کرد، زیرا ممکن است تداخلات غذایی و دارویی متعددی را ایجاد کند. از دیگر توصیه ها، کاهش وزن و کمک گرفتن از دکتر تغذیه است. همچنین بهتر است این بیماران در برنامه غذایی خود استفاده از فیبرها را برای جلوگیری از یبوست بگنجانند، و برای رفع خشکی پوست نیز استفاده از مرطوب کننده ها می تواند موثر باشد. ناگفته نماند اگر کم کاری تیروئید درمان نشود ممکن است در نهایت به کما یا حتی مرگ منجر شود؛ و در برخی از بیماران بزرگسال علت اصلی مرگ و میر نارسایی قلبی نیز گزارش شده است. همچنین لازم به ذکر است که عدم درمان کودکان مبتلا به این بیماری می تواند منجر به عقب ماندگی ذهنی شدید شود. پس این بیماری را حتما جدی بگیرید.