دلایلی بر رد شک و گمان های انتخاباتی بودن مذاکرات

مدتی است که برخی مخالفان داخلی با نزدیک شدن به ۲۸ خرداد ۱۴۰۰ یعنی تاریخ برگزاری سیزدهمین انتخابات ریاست جمهوری در ایران به تکاپو افتاده اند تا مذاکرات وین را به انتخابات گره بزنند. آن ها با این کار اهدافی چندگانه را دنبال می کنند؛ اهدافی چون تخریب دولت و بی اهمیت جلوه دادن مذاکرات سخت و فشرده در پایتخت اتریش.

مخالفان از پرداختن به پیشینه مذاکرات خودداری کرده و خود را نگران مذاکراتی جلوه می دهند که از نگاه آنان مهندسی شده و جنبه انتخاباتی دارد. در حالیکه مذاکرات موضوع تازه ای نیست. تنها چند ماه از دولت یازدهم گذشته بود که مهرماه ۱۳۹۲ مذاکرات در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل کلید خورد و از آن تاریخ، نزدیک به دو سال به صورت مداوم و نفس‌گیر تداوم یافت که سرانجام در تیرماه ۱۳۹۴ برجام متولد و دی ماه همان سال وارد فاز اجرایی شد.

در آن زمان، انتخابات ریاست جمهوری به پایان رسیده و روحانی به عنوان رییس دولت یازدهم وارد پاستور شده بود. در نتیجه رییس دولت به وعده انتخاباتی خود عمل کرد؛  قول و قراری که در آن بر تنش زدایی در حوزه سیاست خارجی و حل وفصل مسالمت آمیز اختلافات یک دهه ای در زمینه هسته ای تاکید شده بود.

اما آنچه که برجام را از مسیر خود خارج ساخت، انتخابات ۲۰۱۶ آمریکا و ورود «دونالد ترامپ» به کاخ سفید بود. توافق ایران و ۱+۵ فضا را به گونه ای به نفع ایران تغییر داده بود که ترامپ به رغم شعارهای انتخاباتی مبنی بر «بدترین توافق تاریخ آمریکا» خواندن برجام تا مدت ها نتوانست از آن خارج شود.

خروج ترامپ از برجام نیز به صورت یکجانبه انجام گرفت و متحدان اروپایی خود را از دست داد تا جایی که قطعنامه های کاخ سفید در مجامع بین المللی از جمله شورای امنیت نیز با بی اعتنایی و مخالفت متحدان دیرینه مواجه شد.

حال زمام امور در آمریکا به دست فردی از طیف دموکرات افتاده که این حزب خود بانی توافق هسته ای بوده است. در اینکه دولت بایدن در صدد بهره گیری از ابزار تحریم با هدف کسب امتیاز از ایران است، تردیدی نیست اما تمایل دولت جدید آمریکا برای بازگشت به توافق نیز بر کسی پوشیده نیست؛ واقعیتی که حتی مقامات رژیم صهیونیستی نیز بارها به آن اذعان کرده اند.

با نگاهی به پیشینه مذاکرات و فراز و فرودهای سال های اخیر، برچسب انتخاباتی زدن به مذاکرات وین ناصحیح و مغرضانه به نظر می رسد؛ مذاکراتی که تا کنون نتیجه بخش بوده و دو طرف تا حدی توانسته اند بر اختلافات موجود فایق آیند.

در همین پیوند چند روز پیش، «علی ربیعی» سخنگوی دولت در یک نشست خبری تاکید کرد که «دولت در راه احیای برجام هیچ انگیزه انتخاباتی جز رفع تحریم‌ها و مشاهده اثر مثبت آن بر زندگی مردم که می‌تواند پیش‌درآمدی برای مشارکت حداکثری در انتخابات و تحقق خواست مقام معظم رهبری باشد، ندارد.»

سخنگوی دولت ادامه داد «از نظر دولت، مساله احیای برجام یک مساله ملی است و نباید ابزار انتخاباتی قرار بگیرد. دولت برخلاف عده‌ای، هیچ وقت از جیب مردم و منافع ملی برای منافع جناحی و انتخاباتی هزینه نکرده و نخواهد کرد.»

از نگاه ناظران، جناحی کردن مسایل حساس در حوزه سیاست خارجی که مهر شورای عالی امنیت ملی و تایید کلیت نظام را با خود به همراه دارد، آسیب جدی به منافع ملی وارد خواهد ساخت.

در همین ارتباط «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه کشورمان آذرماه سال گذشته، اظهار کرد: اصولاً سیاست خارجی را جناحی نمی‌بینم؛ یعنی سیاست خارجی باید بر قاعده فراجناحی طرح‌ریزی شود. اما متأسفانه این امر در کشور ما از سوی برخی جناح‌ها نادیده گرفته می‌شود. ما باید در پی منافع ملی باشیم؛ حال چه در دولت دوازدهم باشد چه در دولت سیزدهم.

بسیاری از کارشناسان، مخالفت های داخلی با ادامه مذاکرات را به آن دلیل می دانند که جناح های رقیب، احیای برجام را به سود خود نمی بینند. مخالفان دولت به توافق و احیای برجام نیاز دارند اما توافقی که نه در دولت روحانی بلکه در دولت بعدی انجام گیرد.

اظهارات آذرماه پارسال ظریف از این واقعیت تلخ پرده برمی دارد. وزیر امور خارجه کشور مان در این باره اظهار کرد: بعضی دوستان می روند و به آمریکا گرا می دهند که با ما بهتر می توانید کار کنید. من کسی را متهم نمی کنم، ولی می دانم و خبرش را بهم می دهند که گفته اند این ها در قدرت نمی مانند و قدرت این ها چند روزه است.

امروزه در آستانه انتخابات ریاست جمهوری در ایران، مخالفان دولت به هر ریسمانی برای تخریب دولت چنگ می اندازند؛ سنگ اندازی در مسیر برجام با اغراض سیاسی و حزبی که اثرات آن بر نسل های بعدی نیز اثرگذار خواهد بود، نه در راستای منافع ملی است و نه کاری اخلاقی و دینی. از این رو بود که روحانی تاکید کرد «هرگونه سخن و حرکتی که به دروغ و تحریف گفته شود و مردم را مأیوس و بی‌ نشاط کند، یک خیانت بزرگ است.»