تشریح جزئیات طرح سونوگرافی از راه دور

طاهره چنگیز در گفتگو با گشت و گذار، اظهار داشت:با توجه به پراکندگی جغرافیایی، در اغلب شهرستانهای کشور، مردم به خدمات سونوگرافی دسترسی ندارند و برخی گروه ها بخصوص مادران باردار ناچارند کیلومترها مسیر را طی کنند که این امر هم هزینه زیادی به مردم تحمیل میکند و هم مخاطرات جسمی و نارضایتی به بار خواهد آورد. از طرف دیگر استقرار رادیولوژیست در این مناطق به علت جمعیت کم و دور بودن مسافتها، نه امکان پذیر است و نه مقرون به صرفه. در سایر ملل دنیا نیز کمابیش همین مشکل وجود داشته و راه حلهای مختلفی برای حل آن اتخاذ کرده اند. در برخی از کشورها، نیروهای حد واسط به عنوان سونولوژیست تربیت شده اند که صرفاً سونوگرافی های خاص را به صورت محدود انجام می دهند. اما این امر مستلزم اضافه کردن رده خاص به رده های بهداشت و درمان است و کیفیت خدمت این افراد نیز محل نگرانی بوده و از این رو این راه حل از دستور خارج شده است.

وی ادامه داد: راه حل دیگر، که تحت واژه کلی تله مدیسین یا طبابت از راه دور قرار می گیرد، به خصوص با گسترش فناوری های ارتباطات دیجیتال روز به روز بیشتر مورد استفاده واقع می شود، به طوری که حتی انجام اعمال جراحی از راه دور جای خود را برای حل مشکل کمبود دسترسی حضوری به متخصص بیش از بیش پیدا میکند و در واقع در تله مدیسین، متخصص از راه دور و به مدد تکنولوژی، کارهای ضروری را که انجام ان بدون حضور فیزیکی وی امکان پذیر باشد انجام می دهد. جمعیت تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در کلانشهر اصفهان و شهرهای کوچک متعدد و پراکنده زندگی میکنند و عدالت حکم می کند که خدمات اولیه تشخیصی و درمانی برای همه جمعیت در دسترس باشد. اما استقرار رادیولوژیست به دلیل جمعیت کم و بعد مسافت و تعدد این شهرها عملا امکان پذیر نیست.از این رو در صدد برآمدیم تیم تخصصی را متشکل از اعضاء هیأت علمی گروه رادیولوژی و به سرپرستی مشاور رییس دانشگاه در اموزش تخصصی و فوق تخصصی تشکیل دهیم تا ضمن بررسی تجارب جهان، بهترین راه حل برای دسترسی مردم به خدمات سونوگرافی با اطمینان از کیفیت خدمت و مراعات ابعاد اخلاقی و حقوقی که در مداخلات تشخیصی مطرح است، پیشنهاد کنند.

چنگیز با بیان این که این تیم، ضمن مطالعه و مشورت با برخی شرکتهای دانش بنیان و هم چنین مشورت با انجمن رادیولوژیستهای ایران، نهایتاً پیش نویس طرحی را ارائه کردند که به طور مقدماتی به وزیر بهداشت هم معرفی شده و وی هم اخیرا به آن اشاره کردندگفت : بر مبنای این طرح، پروب سونوگرافی در شهرستانهایی که فاقد متخصص رادیولوژی هستند توسط پرسنل آموزش دیده (که ترجیحاً از بین کارشناسان شاغل در مراکز درمانی خواهد بود) و با هدایت صوتی تصویری متخصص رادیولوژی روی بدن بیمار قرار میگیرد و تصاویر سونو به صورت همزمان و زنده، به مرکز تله سونوگرافی مستقر در دانشگاه یا بخش مورد تأیید دانشگاه مخابره می شود. رادیولوژیست مستقر در این مرکز، هم تصاویر سونوگرافی را می بیند و هم از طریق دوربین ویدئویی مستقر در اتاق سونوگرافی مرکز بهداشتی درمانی، حرکات دست اپراتور سونوگرافی و مانورهایی که برای گرفتن تصویر انجام می دهد را مشاهده میکند و میتواند به صورت زنده وی را برای اصلاح حرکات و مانورها هدایت و راهنمایی کند.
نهایتاً تصاویر توسط رادیولوژیست بررسی و گزارش سونوگرافی را رادیولوژیست شخصاً تنظیم، مهر و امضاء کرده و ارسال می کند. کلیه این فعل و انفعالات در سامانه محرمانه ای ثبت و ضبط می شود و به این لحاظ، قابلیت ارزیابی مجدد خواهد داشت. به این ترتیب یک رادیولوژیست همکار می تواند بدون نیاز به استقرار در شهرهای کوچک و کم جمعیت، خدمات مورد نیاز را که البته تنوع اندکی دارد، همزمان به چند شهر ارائه کند. این طرح به عنوان یک پروژه بین دانشگاهی با مشارکت چند دانشگاه علوم پزشکی بزرگ و انجمن رادیولوژیستهای ایران و برخی شرکتهای دانش بنیان طراحی و تحت بررسی است.

به گفته وی، چون در هیچکدام از مراحل تشخیصی، فرد غیر متخصص جایگزین متخصص رادیولوژی نمی شود، اطمینان از صحت و دقت فرایند شرط اساسی برای استقرار این سیستم است. به همین دلیل پس از تایید نهایی جزئیات طرح، مرحله پایلوت در سه نقطه از سه دانشگاه اجرا خواهد شد و در صورت تایید تمام ملاحظات فنی و قانونی، پایلوت دوم در عرصه شهرهای محدود انجام می شود. مزایای طرح نهایتا علاوه بر فراگیری خدمت و تأمین دسترسی لازم مردم به سونوگرافی های ضروری با هزینه کمتر و پایداری بیشتر عبارتند از: استفاده بهینه از اوقات ارزشمند متخصصین رادیوژی برای پوشش بیشتر خدمات در سطح وسیع تر، امکان مشاوره انلاین بین رادیولوژیستها در موارد خاص و تأمین درآمد مناسب و منطقی برای رادیولوژیست هایی که ساعات خاص از شبانه روز را به همکاری با مرکز تله سونوگرافی اختصاص می دهند، در عین اینکه هزینه کلی ارایه این خدمات برای نطام سلامت و مردم کاهش می یابد و پیش بینی میشود بهره وری و انتفاع چند جانبه مردم، متخصصین و نطام سلامت را به همراه داشته باشد.

چنگیز در ادامه افزود: جا دارد از اعلام آمادگی گروه رادیولوژی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و همکاران رادیولوژیست در سایر دانشگاهها و نیز انجمن رادیولوژی ایران برای همکاری با دانشگاه علوم پزشکی اصفهان جهت انجام طرح به صورت پایلوت قدردانی نمایم.

وی در پایان اظهار داشت: به نظر بنده حمایت جدی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از ائتلاف گروه های آموزشی، انجمن های علمی و شرکتهای دانش بنیان برای حل این مشکل مزمن در عرصه سلامت، فرصتی نه تنها برای یک جهش در دسترسی مردم مناطق کمتر برخوردار به سونوگرافی های ضروری فراهم میکند، بلکه میتواند نمونه ای از تعامل و مشارکت چند جانبه با رضایت همه طرفین را رقم بزند که قابل استفاده و تعمیم در حوزه های دیگر خدمات سلامت نیز خواهد بود.
مجددا تاکید میکنم که این برنامه از ابتدا تا پایان با همکاری گروههای علمی و انجمن رادیولوژی پیش خواهد رفت کما اینکه جلسات مشورتی از ابتدا تشکیل شده و بطور منظم ادامه خواهد یافت، ما بعنوان مسئول دانشگاهی متعهد به طی روال علمی برای پاسخ به نیاز های واقعی جامعه هستیم.