عمان؛ واسطه‌ای برای تمامی فصول

به گزارش نخست نیوز ، دو کشور ایران و عمان در کنار افزایش تعاملات سیاسی با یگدیگر، در مدت اخیر نیز تلاش کرده‌اند، ضعف موجود در روابط تهران و مسقط در عرصه های اقتصادی را نیز تا حدودی جبران کنند و سطح تعاملات تجاری بین دو کشور را افزایش دهند، چنان که بر اساس اخرین اخبار اعلام شده حجم مبادلات تجاری دو کشور در سال جاری به حدود ۲ میلیارد دلار رسیده است.

در سال جاری یکی از کشورهایی که رییس دولت سیزدهم به منظور دیدار با مقامات ارشد آن کشور راهی پایتخت آن شد، کشور عمان بود، چنان که در خردادماه شاهد سفر یک روزه رییسی به عمان بودیم و در جریان این سفر و دیدار رییس جمهور ایران با پادشاه عمان ۱۲ سند همکاری در حوزه‌های سیاسی، حمل و نقل، همکاری های دیپلماتیک، اقتصادی و گردشگری بین تهران و مسقط امضا شد.

همچنین در پایان این سفر، دو کشور با صدور یک بیانیه مشترک خواستار توسعه روابط دو جانبه شدند.

در ادامه تعاملات دیپلماتیک دو کشور در سطح مقامات سیاسی، وزیر خارجه عمان در ۲۸ آبان ماه ۱۴۰۱ به ایران سفر کرد و با حسین امیر عبداللهیان همتای ایرانی خود و همچنین”ابراهیم رییسی “رییس جمهور ایران دیدار و گفت‌وگو کرد، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران هم روز چهارشنبه هفتم دی ماه در جریان سفر به عمان با سلطان “هیثم بن طارق” پادشاه عمان دیدار و ضمن تقدیم پیام کتبی ابراهیم رئیسی با این مقام عالی رتبه عمانی، پیرامون موضوعات مورد علاقه مشترک دو کشور گفت‌وگو کرد. رییس جمهور اسلامی ایران در این پیام ضمن دعوت از سلطان عمان برای بازدید از تهران، اهمیت مناسبات دوجانبه و انجام رایزنی در مسایل منطقه ای و بین المللی را مورد تاکید قرار قرار داده بود.

در جریان ملاقات حسین امیر عبداللهیان با هیثم بن طارق، سلطان عمان نیز ابراز امیدواری کرد که در آینده نزدیک به ایران سفر کرده و با این دیدار، موضوعات در دستور کار مناسبات دو کشور توسعه بیش از پیش یابد.

در اواخر بهمن ماه سال جاری نیز «هیثم بن طارق آل سعید»، سلطان عمان پیام مکتوبی را در مورد روابط دو جانبه تهران و مسقط برای ابراهیم رییسی، رییس جمهوری ایران فرستاد.

این پیام توسط «ابراهیم بن احمد المعینی» سفیر عمان در تهران، به حسین امیر عبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران ارائه شد.

روز سه‌شنبه، دوم اسفند، علی علیزاده، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس پس از حضور حسین امیر عبداللهیان در نشست این کمیسیون در گفت وگویی اعلام کرد ” آقای امیرعبداللهیان در جلسه امروز درباره مذاکرات هسته‌ای گفت، مقامات عمانی اخیراً بارها تمایل خود را برای ایفای نقش میانجی‌گری بین ایران و آمریکا برای به سرانجام رساندن مذاکرات هسته‌ای بیان کرده‌اند، در همین راستا پادشاه این کشور اعلام کرده است که در تلاش است با پیام‌هایی که میان مقامات ایران و آمریکا تبادل می‌کند، در آینده‌ای نزدیک و با خبری خوش به ایران سفر کند. ”

بعد از اعلام این خبر این تصور به وجود آمد که پادشاه عمان قبل از پایان سال جاری به تهران سفر می کند ولی با توجه به عدم اعلام خبری رسمی از سوی دستگاه سیاست خارجی دو کشور به نظر می رسد که هنوز زمان دقیق این سفر بر اساس شواهد رسانه‌ای بین ایران و عمان قطعی نشده است و احتمالا در ماه های ابتدایی سال آینده این سفر انجام خواهد شد.

در اواسط اسفندماه نیز علی باقری معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران برای شرکت در نهمین دوره مشورت‌های سیاسی میان تهران و مسقط به عمان سفر کرد و در جریان این سفر، دیدارهایی با مقامات عمانی از جمله وزیر امور خارجه این کشور داشت.

طبق اعلام وزارت خارجه ایران در این دیدار در ارتباط با مسائل دوجانبه و همچنین دیگر موضوعات از جمله تحول مثبت صورت گرفته در روابط ایران و عربستان با توجه به نقش عمان در این زمینه، گفت و گو و رایزنی شد.

همچنین یکی دیگر از محورهای رایزنی ها درجریان این سفر مذاکرات رفع تحریم ها بوده است.

یکی از مهمترین وجه رابطه دیپلماتیک ایران و عمان که طی چند دهه اخیر بیشتر مورد توجه رسانه ها و افکار عمومی قرار گرفته است، میانجیگری مسقط میان تهران و کشورهایی است که با جمهوری اسلامی ایران بر سر مسائلی، اختلاف و یا تنش داشته اند. نقش عمان در این زمینه شاید نخستین بار در اوج روزهای جنگ ایران و عراق در سال ۱۳۶۶ پررنگ شد، در مقطعی که عمان تلاش کرد که خصومت ها بین ایران و رژیم بعث عراق را کاهش دهد و دو طرف را به میز مذاکره برای ایجاد آتش بس سوق دهد .

در دو دهه اخیر نیز دولت عمان به تلاش های میانجیگرایانه خود در خصوص بحث آزادی و تبادل زندانیان بین ایران و برخی از کشورهای غربی ادامه داده است؛ وساطت مسقط در ماجرای آزادی ملوانان بریتانیایی از ایران در سال ۱۳۸۶، آزادی سه آمریکایی متهم به جاسوسی از زندان اوین در سال ۱۳۸۹ و ۱۳۹۰، آزادی نازنین زاغری و انوشه آشوری دو شهروند ایرانی-بریتانیایی از زندان‌ و بازگشت حدود نیم میلیارد دلار طلب ایران از بریتانیا که اسفند ۱۴۰۰ رخ داد، آزادی محمد باقر نمازی در ۱۳ مهرماه سال ۱۴۰۱ از جمله اقدامات عمان در این حوزه بوده است، عمان همچنین در اوایل دهه ۹۰ هجری شمسی با واسطه شدن بین دولت ایالات متحده و جمهوری اسلامی ایران و برگزاری اولین دور مذاکرات محرمانه ایران و آمریکا در ارتباط با فعالیت های هسته ای ایران، زمینه ساز توافق هسته‌ای برجام شد؛ عمان از جمله کشورهای حاشیه خلیج فارس بود که از همان ابتدا از انجام این توافق ابراز خرسندی کرد و این توافق را عاملی برای کاهش تنش در منطقه دانست.

با فوت سلطان قابوس و روی کار آمدن سلطان هیثم بن طارق برخی معتقد بودند که نقش سنتی این کشور در روابط بین ایران و غرب، در ماه‌های اخیر کمرنگ شده و به جای آن قطر، دیگر کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس، فعالتر بوده است ولی به نظر می‌رسد علارغم این تحلیل ها، مقامات عمان همچنان سعی می کنند که نقش میانجی گری خود در عرصه تحولات منطقه ای و بین‌المللی را حفظ کنند چنان که جو بایدن رییس جمهور آمریکا در گفت‌وگوی تلفنی با هیثم طارق پادشاه عمان از نقش تاریخی عمان در تامین آزادی شهروندان آمریکایی که در ایران زندانی شده اند، استقبال کرد.

وی افزود: این نشان‌دهنده نقش برجسته پادشاه عمان در این عملیات و تلاش‌های بشردوستانه وی طی چند سال گذشته است.

همکاری ایران و عمان در موضوع یمن با توجه به نوع ارتباط مقامات مسقط با جریان انصار الله یمن و همچنین دیگر طرف های دخیل در این بحران از دیگر پرونده های همکاری دو کشور در سال جاری بود، در همین چارچوب در بهمن سال ۱۴۰۱ شاهد سفر علی اصغر خاجی به عمان با محوریت تمرکز بر حل بحران یمن بودیم. او در این سفر با “سید بدر البوسعیدی” وزیر امور خارجه عمان و” شیخ خلیفه الحارثی” معاون امور دیپلماتیک وزارت خارجه سلطنت عمان و «محمد عبدالسلام» مذاکره کننده ارشد دولت نجات ملی یمن نیز دیدار و گفت‌وگو کرد.

درسال ۱۴۰۱ در کنار تعاملات دیپلماتیک بین ایران و عمان، شاهد رفت و آمد هیات‌های اقتصادی دو کشور نیز بودیم که از جمله مهم‌ترین آن سفر «طاهر بن سالم العمری» رییس بانک مرکزی عمان به تهران بود، او در روز ۱۲ آبان ماه در راس هیأتی به تهران سفر و با رییس بانک مرکزی وقت ایران دیدار و رایزنی کرد، در این دیدار روسای کل بانک های مرکزی ایران و عمان بر توسعه روابط بانکی دو جانبه تاکید کردند.

این سفر در حالی انجام شد که در این مدت اخبار متفاوتی از نقش عمان در آزاد سازی پول‌های بلوکه شده ایران و انتقال آن به بانک های عمانی منتشر شده است.

همچنین «محمد بن حمد الرمحی» وزیر انرژی و مواد معدنی و فرستاده پادشاه عمان ۱۳ اسفند ۱۴۰۱ به ایران سفر کرد و ضمن دیدار با اوجی همتای ایرانی خود با «محمد مخبر» معاون اول رییس جمهور نیز دیدار و گفت و گو کرد.

در حاشیه سفر مقام عمانی، تفاهم‌نامه همکاری دو کشور در حوزه بالادستی و پایین‌دستی صنعت نفت نیز امضا شد.

پیش بینی می شود که در سال ۱۴۰۲ نیز همچنان شاهد تعاملات گرم و دوستانه ایران و کشور عمان باشیم و این کشور با توجه به تعاملات خوب خود با کشورهای غربی به خصوص آمریکا همچنان در راستای کاهش تنش بین تهران و واشنگتن در مورد پرونده های اختلافی از جمله مذاکرات رفع تحریم‌ها و همچنین تبادل زندانیان به ایفای نقش سنتی خود بپردازد.