«عَلم گردانی» آیین دیرینه عزاداری محرم در خراسان شمالی

به گزارش نخست نیوز، «عَلم» یکی از وسیله‌های نمادین به کار رفته در آیین سوگواری عاشورا در میان شیعیان است. این وسیله معمولا چوبی بلند به ارتفاع ۵ یا ۶ متر است که سر آن پنجه ای برنجین می‌گذارند و پارچه‌های رنگین به چوب می‌بندند.

در بیشتر مناطق، روز اول محرم مراسم علم بندی برپا می‌شود. در طول دهه محرم، علم نیز در آداب و رسوم عزاداری سهم دارد و هرکس پارچه ای که نذر آن کرده است را می‌آورد و روی سایر پارچه‌ها می‌بندد. در مراسم‌های عزاداری علم معمولا در پیشاپیش صف سوگواران حرکت داده می‌شود.

یکی از آیین‌های عزاداری ایام سوگواری محرم در استان خراسان شمالی، آیین علم گردانی است که هر ساله این استان مذهبی را میزبان خیل عظیمی از عزاداران و مشتاقان معرفت اباعبدالله (ع) از گوشه و کنار می‌کند. در این استان هر سال در شب‌های ماه محرم اهالی در قالب هیأت‌های عزاداری و علم گردانی به عزاداری می‌پردازند.

تعدادی از حسینیه‌ها از اولین روز محرم، مراسم عزاداری و آئین های سوگواری ویژه این ماه را برگزار می‌کنند. شبیه خوانی، نخل گردانی، حرکت دسته‌جات سینه زنی و زنجیرزنی، علم گردانی و علم برداشتن، بخشی از آئین‌های ماه محرم به ویژه در شهرستان جاجرم است.

شیوه برگزاری

سرآغاز این رسم، بیرون آوردن علم‌ها از حسینیه بزرگ است. در شب نهم محرم مصادف با تاسوعا، حسینیه بزرگ جاجرم میزبان عزاداران حضرت ابوالفضل العباس (ع) است. عزاداران هیأت جاجرم همگی با لباس‌های مشکی و سادات با شال‌های سبز و کلاه‌های سبز در این آیین شرکت می‌کنند و علم عاشورا را به عنوان نماد رشادت علمدار کربلا که در روز اول محرم آذین کرده بودند در میان صفوف به هم پیوسته در بین محلات قدیمی شهر به حرکت در می آورند. در بالای این علم ها یک دست نمادین به عنوان نشان دست حضرت عباس (ع) به رنگ نقره ای و یا طلایی نصب شده است. این دسته جات با شکوه ویژه ای با سردادن نوحه به عزاداری می‌پردازند.

مسیر حرکت هیأت عزاداری (جهت اجرای علم ها) در شهر جاجرم از کنارحسینیه بزرگ (پای تکیه) آغاز و پس از عبور از محله قدیمی شهر (به ترتیب: کوچه دهقان – کوچه عمارت – مسجد سیدها- کوچه نایب‌ها- مسجد جامع و در انتها حسینیه بزرگ) به پای تکیه برگشته و این حرکت سه بار کامل اجرا می‌شود و در انتهای مراسم، عزاداران علم های خود را به هیأت‌های خود می برند.

در هنگام علم گردانی در جاجرم، هیأت‌های عزادار علم‌ها را به هر محله که می‌برند، مردم محله‌های مختلف نذر خود مانند شربت، خرما، شیر، دود کردن اسپند و پول را به جا می‌آورند، اگر نذر قربانی داشته باشند قربانی می‌کنند و به عزاداران، نذری می‌دهند.

منبع ایسنا