رونویسی از سووشون؟
به گزارش نخست نیوز، جواد لگزیان
شادی و طراوت همیشگی گیاهان در طبیعت و زندگی روزمره انسانها طنینی جاودانه دارد تا آنجا که آدمی کنجکاو را رهسپار دانستن بیشتری درباره جهان شگفتانگیز گیاهان، این شاعران سبز هستی میکند. کتاب «فیزیولوژی و نمو گیاهی» کتابی است جامع برای مطالعه همهجانبه فرآیندهای گیاهی و اینکه گیاهان چگونه در رشد، نمو و کارکرد خود با محیطهای فیزیکی (غیرزنده) و زنده برهمکنش میکنند.
باید توجه داشت اگرچه این کتاب بر کارکردهای فیزیکی، زیستشیمیایی و مولکولی گیاهان تأکید خواهد کرد، اما اینکه بدانیم در مورد تبادل گاز در برگ، هدایت آب در آوند چوب، فتوسنتز در کلروپلاست، انتقال یون از خلال غشاها، مسیرهای انتقال پیام مربوط به نور و هورمونها یا بیان ژنها که همگی فرآیندهای کاملاً وابسته به ساختارها هستند، سخن میگوییم، بسیار مهم است.
به این ترتیب جدیدترین دستاوردهای ۳۲ دانشمند پیشرو دانش فیزیولوژی گیاهی را در این کتاب با ویراستاری لینکلن تایز استاد دانشگاه ایالتی کلمبیا، ادواردو زایگر استاد دانشگاه کالیفرنیا، آین ماکس مـولر، دانشـیار دپارتمـان بیولـوژی مولکـولی و ژنتیـک دانشـگاه آروس دانمـارک و آنگوس مورفی استاد و رئیس دپارتمان علوم گیاهی و معماری منظر در دانشگاه مریلند در کالج پارک خواهیم دید.
در ویراست جدید کتاب، ویراست ششم، بخشهای اول «انتقال و جابهجایی آب ومواد محلول» و دوم «بیوشیمی و متابولیسم» عناوین مربوط به فیزیولـوژی گیـاهی کلاسیک ماننـد روابط آب، تغذیه معدنی، انتقال، فتوسنتز و تنفس به صورت کامـل و جـامع روزآمـد شـده اسـت. ایـن فرآینـدها کـم وبـیش بهصورت مداوم در طول عمر گیاه فعال هستند و اینکه بهصورت سلیقهای آنها را به مرحله خاصی از زندگی گیـاه نسبت دهیم، نهتنها گمراهکننده خواهد شد بلکه جریان پیوسته نمو را نیز مختل خواهد کرد. بنابراین بهمنظـور رعایـت سهولت آموزش، پیوستگی فصول مربوط به فیزیولوژی در بخش اول کتاب به همان صورت گذشته حفظ شده است. بعد از اینکه دانشجویان در بخشهای اول و دوم کتاب با فرآیندهای فیزیولوژیک گیاهان آشنا شدند، در بخش سوم «رشد و نمو» آمادگی کامل برای تمرکز روی مسیرهای انتقال پیامهای سلولی و شبکههای ژنی هدایتکننده تغییرات زمانی حاکم بر چرخه زندگی گیاه را پیدا خواهند کرد.
این ویراست شاهد سـازماندهـی مجـدد بخش سوم کتاب «رشد و نمو» با تأکید بر جنبههای نموی است و بهجـای فصـلهـای جداگانـه در مـورد سـاختمان و کارکردهای گیرندههای نوری و هورمونها، بر هم کنش این دو عامل مهم در قالب چرخه زندگی گیاه از دانه تا دانـه (کشت دانه تا برداشت دانه) توضیح داده شده است. این تغییر در رهیافت بر اثر انفجار اطلاعات در فضـای مجـازی در مورد برهمکنشهای مسیرهای پیامرسانی و شبکههای ژنی در طول چهار سال گذشته آسانتر شده است. در بـین عناوین مختلفی که در ویراست ششم کتاب مهمتر هسـتند مـیتـوان بـه خـواب بـذر، جوانـهزنـی، اسـتقرار گیاهچـه، معماری ریشه و شاخساره، نمو گامتوفیت، گردهافشانی، نمو بذر، نمو میوه، برهمکنشهای زیستی و پیری گیاه اشاره کرد. روزآمد کردن، جامعیت و دقت فراوان در ارائه وقایع علمی مربوط بـه نمـو گیـاهی بـرای علاقمندان دانش فرصـت مغتنمی برای مطالعه و درک تلفیق نور، هورمونها و دیگر عوامل پیامرسانی تنظیمکننده مراحل چرخه زنـدگی گیـاه را فراهم میکند.
معماری گیاه و سلول؛ ساختار ژنوم و بیان ژن؛ آب و سلولهای گیـاهی؛ موازنه آب در گیاهان؛ تغذیه معدنی؛ انتقال مواد محلول؛ فتوسنتز: واکنشهای نوری؛ فتوسنتز: واکنشهای کربن؛ فتوسنتز: ملاحظات فیزیولوژیک و اکولوژیک؛ زیستشناسی روزنه؛ انتقال در روند آبکش؛ تنفس و متابولیسم لیپیدها؛ آسیمیلاسیون عناصر غذایی معدنی؛ دیوارههای سلولی: ساختار، شکلگیری و گسترش؛ پیامها و انتقال پیام؛ پیامهای نور خورشید؛ جنینزایی؛ خواب بذر، جوانهزنی و استقرار گیاهچه؛ رشد رویشی و اندامزایی؛ کنترل گلدهی و نمو گل؛ گامتوفیتها، گردهافشانی، بذور و میوهها؛ پیری گیاه و مرگ سلولی؛ برهمکنشهای زیستی و تنش غیرزنده عناوین ۲۴ فصل کتاب هستند.
از ویژگیهای این کتاب، که در بسیاری از دانشگاههای دنیا به عنوان کتاب درسی فیزیولوژی گیاهی تدریس شده و در رشتههای مرتبط نیز منبع کمکدرسی ارزشمندی است، فراگیربودن، روزآمدبودن، پیوستگی مطالب در عین استقلال فصول و سادهبودن متن آن است. دانشجویان رشتههای مختلف کشاورزی و اصلاح نباتات، دانشجویان علوم زیستی به ویژه گیاهشناسی، پژوهشگران و کارشناسان مراکز تحقیقات مرتبط با کشاورزی، پرورشدهندگان گل و گیاه و گلخانهداران و دستاندرکاران تولید کود و تغذیه گیاهی و کارشناسان دستاندرکار تولید علفکشها، قارچکشها و آفتکشها و کنترل بیولوژیک، مطالب این کتاب را بسیار مفید خواهند یافت.
آنچه کتاب را حقیقتا خواندنی و دلانگیز ساخته است، لحن رمانتیک و بسیار احساساتی و زیبای آن در توصیف مطالب علمی است. در فرازی از کتاب درباره کنترل گلدهی و نمو گل میخوانیم: اکثر مردم در انتظار فصل بهار و وفور گلها در آن هستند. بسیاری از افراد مرخصی خود را بهشکلی تنظیم میکنند که مصادف با موسم ظهور گلهای ویژه باشد: شکوفههای مرکبات در جنوب کالیفرنیا و لالهها در هلند. در واشنگتن دی. سی. و سراسر ژاپن موسم شکوفههای گیلاس (ساکورا) با جشنهای باشکوهی همراه است. با عبور از بهار به تابستان و گذر از تابستان به پاییز و از پاییز به زمستان، گلهای وحشی در موعد ویژۀ خود بهگل مینشینند. گلدهی در زمان خاصی از سال برای تناسب زایشی گیاه بسیار حیاتی است؛ گیاهان دگرگردهافشان باید همزمان با سایر بوتههای گونۀ خود و نیز گردهافشانهای مربوط در فصل بهینۀ دانهبندی گیاه به گلدهی برسند. باوجودیکه همبستگی قویای میان گلدهی و فصل وجود دارد و دانش ما از آن کافی بهنظر میرسد، این پدیده با پرسشهای بنیادینی همراه است که در این فصل کتاب بهدنبال پاسخ آنها هستیم: گیاهان چگونه قادر به تشخیص فصول سال و زمانهای روز هستند؛ چه پیامهای محیطی بر گلدهی تأثیر میگذارد و این پیامها چگونه دریافت میشود و این پیامهای محیطی به چه ترتیبی به گیاه انتقال مییابد تا تغییرات نموّی مربوط به گلدهی در گیاه رخ دهد.
مجموعه دو جلدی «فیزیولوژی و نمو گیاهی» نوشته مجموعه نویسندگان با ویراستاری لینکلن تایز، ادواردو زایگر، آین ماکس مـولر و آنگوس مورفی با ترجمه دکتر محمد کافی، دکتر بهنام کامکار، دکتر عبدالمجید مهدوی دامغانی و دکتر مجید جامیالاحمدی را انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد در ۱۳۵۰ صفحه مصور رنگی رهسپار بازار کتاب کرده است.
دیدگاهتان را بنویسید