آغاز بازبینی آثار صحنه ای و خیابانی جشنواره تئاتر استانی بسیج
در روزهای اخیر پلازای ایستگاه مترو جهاد تهران برنده جایزه موسسه سلطنتی معماران بریتانیا (ریبا) شد. ریبا در این باره نوشته بود که پلازای ایستگاه مترو جهاد بازسازی ایستگاهی در یک تقاطع شلوغ و پرترافیک در تهران است که به طرز «فریبنده‌ای ساده» به نظر می‌رسد؛ این موسسه نوشته است که در این پروژه یک زیرساخت حمل و نقل به یک محلی دیدنی و فضای عمومی جدید تبدیل شده است.
پلازای مترو جهاد تنها نیست
محمد خاوریان ـ معمار پلازای مترو جهاد ـ در گفت و گو با نخست درباره چگونگی آغازِ این پروژه با ایسنا گفت‌وگو کرد. او اظهار کرد: پروژه میدانگاههای تهران، پروژه بزرگی است؛ در واقع اثرِ ساخته شده پلازای میدان جهاد نیز قسمتی از همین پروژه است. هر کدام از نقاط به وجود آمده، که تعدادی از آن‌ها نیز ساخته شده بخشی از این پروژه است. تا آن‌جا که مطلع هستم علاوه بر پلازای میدان جهاد دو نقطه دیگر از این پروژه به ساخت رسیده است که یکی «جلوخان متروی صادقیه» و دیگری در فلکه دوم صادقیه است.
اینجا نقطه رها شده بود
این معمار ادامه داد: تیم‌های قبلی نقاطی را در شهر تهران مکان‌یابی کرده بودند و با بردن این نقاط به شورای شهر تهران تصویب گرفته بودند. در حقیقت مصوبه گرفته بودند که این پروژه ۱۰۰ نقطه در شهر تهران را پوشش می‌داد. نقاط مشخص شده در حقیقت نقاط رها شده‌ای بودند که با ارزش افزوده دادن به آن‌ها می‌توان در راستای ایجادِ شهر پیاده محور یا زیست‌پذیر کردنِ شهر تهران گام برداشت.
خاوریان اظهار کرد: یکی از بخش‌های در نظر گرفته شده در این مصوبه، مترو بود که تیم ما آن را انتخاب و بر آن مطالعه کرد. ما مترو را بستر جالبی می‌دانستیم؛ در این تقاطع که یکی از تقاطع‌های مهم شهر تهران است، آن قسمتِ مثلث رها شده، هم پرتردد بود و هم میانِ بافت تهران در قسمتی واقع شده بود که دارای بنای شاخصی نبود. به این بناهای شاخص نشانه‌های شهری گفته می‌شود و اولین موضوعی که با آن برخورد کردیم نیز همین بود چرا که این قسمت با سطح و صرفا محوطه‌سازی نمی‌توانست موفق شود.
هنوز در ایران چیزی به عنوان نظامِ معماری نداریم؛ هر آنچه که هست در نظام مهندسی گنجانده شده که بیشتر مساله ساخت و ساز است و دغدغه‌های معماری را نادیده می‌گیرد
این پروژه راهگشای دیگر پروژه‌هاست
او ادامه داد: در حال حاضر از مجموعه میدانگاههای تهران سه پروژه دیگر نیز در حال ساخت است و باید این نکته را هم ذکر کرد که موفقیت پروژه پلازای میدان جهاد در ادامه مسیر و مجاب شدنِ نفراتِ بعدی برای ساخت چنین فضاهایی موثر بود؛ اجرای چنین پروژه‌هایی دشوار است چرا که در مکان‌های پر تردد قرار گرفته و دارای پروسه ساخت پیچیده‌ای است.
مترو باید از جعبه شیشه‌ای همیشگی بیرون می‌آمد
محمد خاوریان ـ از اعضای تیمِ طراحی معماری پلازای مترو جهاد ـ گفت: سوال ابتدایی ما این بود که چگونه این ورودی را از حالت پیشین که به صورت معمول جعبه‌ای شیشه‌ای است، خارج کنیم؟ چرا که به صورت معمول در تهران و حتی شهرستان‌ها هر کجا پس‌بنایی دیده می‌شود، چنین ورودی‌هایی هم ساخته می‌شود. ساخت ورودی‌هایی با شکلِ معمولِ جعبه با جنس‌های متفاوت به این دلیل است که شرکت راه‌آهن شهری معمولا به صورت جدی به ورودی‌ها فکر نمی‌کند؛ معمولا خیلی تکنیکی به مسئله نگاه می‌کنند و بر همین اساس منظری را می‌سازند که اساسا هم خیلی برایشان مهم نیست در کدام قسمت از شهر قرار گرفته است؛ معمولا این ورودی‌ها از سازمان‌دهی مناسبی برخوردار نیستند.
دلایل اقلیمی و محیطی داشتیم/ این فضا دارای دو زون اصلی است
این معمار اظهار کرد: مترو جهاد یکی از مناطقی بود که پتانسیل گسترش داشت؛ این منطقه هم زمین داشت و هم دارای ورودی بود، البته دلایل دیگری هم داشت که به عنوانِ مثال می‌توان به دلایل اقلیمی و محیطی اشاره کرد؛ در این مکان آدم‌ها به یک‌باره وارد بافت باز شهری می‌شدند که در واقع بخشِ زیست‌ناپذیر شهری بود. همچنین آفتاب‌های شدید تهران نیز در نظر گرفته شد که بر همین اساس سعی کردیم معماری پلازای مترو جهاد را با طراحی سقف ارائه کنیم تا این ورودی را تبدیل به میدانگاهی کنیم که قسمتی از آن سر پوشیده است و اون قسمت دیگر هم به ساماندهی دست‌فروشان اختصاص داده شده است. در واقع دو بخش تعریف کردیم و دو محدوده و قطب به وجود آوردیم. در این مکان دو کاربر و استفاده کننده را در نظر گرفتیم؛ افرادی که قصد ماندن یا نشستن دارند و برخی که رهگذرند و سپس با مطالعه نیازهای هر دو دسته را در نظر گرفتیم.
این فضا گفت‌وگو می کند
او گفت: همزمان میخواستیم که این قسمت بتواند گفت‌وگویی با دیگر تقاطع‌ها و بناهایی که هر کدامشان هم شاخص هستند، داشته باشد. در این محدوده ساختمان‌های شاخصی واقع شدند. ساختمان‌هایی همانندِ موزه هنرهای معاصر تهران، موزه فرش ایران، وزارت کشور و… که از جمله ساختمان‌های مهم از دید معماری هستند. در قسمت‌های پایین‌تر نیز تئاتر شهر واقع شده و نقطه خیلی مهمی است که در شهر به وجود آمده است.
لزومِ یادآوریِ نشان‌های شهری در تهران
خاوریان گفت: موضوع مهم این است که در حال حاضر نشان شهری در تهران موضوع فراموش شده‌ای است که در گذشته در طرح جامع تهران، برای شهرسازی مورد نظر بوده است. در حال حاضر به دلیل رشد بی‌رویه ساختمان‌سازی با قوانین متغیر و با مدیریت‌های شهری متفاوت، تراکم جا به‌جا شده و منظر نامناسبی ایجاد شده است. ما سعی کردیم که پلازای مترو جهاد را با متمایز کردن آن به نشان شهری متمایل کنیم تا بتوانیم این نقطه ترافیکی خیلی مهم را تعریف کنیم.
به گفته این معمار، در واقع پلازای متروِ جهاد بخشی از یک طرح مصوب شورای شهر است که بر همین اساس شهرداری‌ها موظفند بر اساس بودجه و توان خود چندین پروژه میدانگاه را طی هر سال افتتاح کنند؛ در حقیقت این پروژه دارای کد شده است.
اجرای چنین پروژه‌هایی به ندرت اتفاق افتاده
این معمار گفت: در دهه‌های گذشته به ندرت شاهد پروژه‌هایی از این دست بوده‌ایم؛ مثلا پروژه‌های پل طبیعت، موزه قصر و… پروژه‌هایی از این دست است. باید در نظر داشت که در ساختار اقتصادی فعلی تعریف چنین پروژه‌هایی دشوار است، بر همین اساس ما بر پروژه‌های کوچیک تمرکز کرده‌ایم که سریع‌تر به بازدهی برسد. پروژه‌هایی با مقیاس کوچک‌تر که بتواند عاملیت بیشتری در شهر داشته باشد.
طراحی این فضای زیست‌پذیر با سقف شروع شد
معمارِ این اثر درباره گمانه‌زنی‌هایی که درباره معنای این اثر شده بود گفت: همانطور که پیش‌تر توضیح دادم، طراحی این فضا با انجامِ یک مطالعه آغاز شد؛ مطالعه‌ای که در حقیقت برای ارتقای این فضا صورت گرفت تا زیست پذیر شود. طراحی اینجا با یک سقف شروع شد که شرایط اقلیمی مناسبی را برای کسی که میخواهد مکثِ شهری داشته باشد فراهم کند.
منبع ایسنا
دیدگاهتان را بنویسید